ΔΥΟ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ (Α΄)

Ἡ μαρτυρία τοῦ Εὐαγγελίου
 Περιγράφοντας τή Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου τά Εὐαγγέλια (Μθ 17,1-9· Μρ 9,2-9· Λκ 9,28-36) μνημονεύουν καί τούς πέντε μάρτυρες τοῦ γεγονότος, δηλαδή τούς τρεῖς ἀποστόλους Πέτρο, Ἰάκωβο καί Ἰωάννη, καί τούς δύο προφῆτες Μωϋσῆ καί Ἠλία. Καί ἡ μέν παρουσία τῶν τριῶν μαθητῶν δέν μᾶς προβληματίζει, διότι καί ἄλλοτε, ὅπως π.χ. στήν ἀνάσταση τῆς κόρης τοῦ Ἰαείρου (Μρ 5,37· Λκ 8,51), καί ἀργότερα στή Γεθσημανῆ (Μθ 26,37· Μρ 14,33) ὁ Κύριος τούς ξεχωρίζει ἀπό τή συντροφιά τῶν δώδεκα καί τούς παίρνει μαζί του. «Οὗτοι τῶν ἄλλων ἦσαν ὑπερέχοντες», ἐξηγεῖ ὁ ἱερός Χρυσόστομος. Ξεχώριζαν ἀπό τούς ἄλλους, ἀποτελοῦσαν, θά λέγαμε, τόν πυρήνα τῆς συντροφιᾶς καί εἶναι φυσικό νά παρευρίσκονται μόνο αὐτοί σέ ἕνα γεγονός, τό ὁποῖο μάλιστα, ὅπως σημειώνεται στά Εὐαγγέλια, ὁ Κύριος ἤθελε νά κρατήσει μυστικό (Μθ 17,9· Μρ 9,9· Λκ 9,36).
 Ἡ παρουσία ὅμως τῶν δύο προφητῶν δημιουργεῖ ὁρισμένα ἐρωτήματα. Πρῶτα-πρῶτα, πῶς ἀναγνωρίσθηκε ἡ ταυτότητά τους. Πῶς, δηλαδή, κατάλαβαν οἱ μαθητές ὅτι οἱ δύο ἄνδρες μέ τούς ὁποίους συνομιλοῦσε ὁ Κύριος ἦταν ὁ Μωϋσῆς καί ὁ Ἠλίας; Ἔπειτα, γιατί ὁ Χριστός παίρνει ὡς μάρτυρες τῆς Μεταμορφώσεώς του ὄχι μόνο τούς μαθητές, ἀλλά καί πρόσωπα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης; Καί τρίτον, γιατί διαλέγει εἰδικά αὐτά τά δύο πρόσωπα, τόν Μωϋσῆ καί τόν Ἠλία;
 Τά παραπάνω ἐρωτήματα παρουσιάζουν ἕνα ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον, διότι ὄχι μόνο μᾶς δίνουν τήν εὐκαιρία νά ἐντρυφήσουμε στήν ἱερή ἱστορία, ἀλλά καί μᾶς βοηθοῦν νά προσεγγίσουμε τή Μεταμόρφωση, πού εἶναι ἕνας σημαντικός σταθμός τῆς πίστεώς μας.

Πῶς ἀναγνωρίσθηκαν
 Στό πρῶτο ἐρώτημα, πῶς δηλαδή ἔγινε γνωστή στούς μαθητές ἡ ταυτότητα τῶν δύο προφητῶν, προτείνονται ἀπό τούς ἑρμηνευτές τρεῖς ἀπαντήσεις. Πρῶτον, οἱ ἄνδρες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης πιθανόν νά ἐμφανίσθηκαν πάνω στό ὄρος μέ τά γνωρίσματα ἐκεῖνα πού τούς χαρακτηρίζουν στήν ἱστορία. Ὅπως στή χριστιανική εἰκονογραφία π.χ. ὁ ἅγιος Δημήτριος εἰκονίζεται καβαλάρης σέ κόκκινο ἄλογο καί ὁ ἅγιος Γεώργιος σέ ἄσπρο ἄλογο καί ὅλοι τούς ἀναγνωρίζουν ἀπό τίς παραστάσεις αὐτές, ἔτσι καί στόν ἰουδαϊκό κόσμο ὁ Μωϋσῆς καί ὁ Ἠλίας εἶχαν τή χαρακτηριστική τους παράσταση ὁ καθένας. Ὁ Μωϋσῆς εἰκονίζονταν μέ τίς θεοχάρακτες πλάκες τοῦ νόμου στίς ὁποῖες, ὅπως ἱστορεῖ τό Ἔξ 34,29, τοῦ παρέδωσε ὁ Θεός τόν νόμο στό ὄρος Σινᾶ. Τοῦ Ἠλία τό χαρακτηριστικό εἶναι τό πύρινο ἅρμα, πάνω στό ὁποῖο κατά τή μαρτυρία τοῦ Δ΄ Βα 2,11 ἀναλήφθηκε στούς οὐρανούς.
 Δεύτερον, μερικοί ἑρμηνευτές ὑποστηρίζουν ὅτι ὁ ἴδιος ὁ Ἰησοῦς κατεβαίνοντας ἀπό τό ὄρος ἀποκάλυψε στούς μαθητές τήν ταυτότητα τῶν δύο ἀνδρῶν τούς ὁποίους εἶχαν δεῖ προηγουμένως νά συζητοῦν μαζί του.
 Ἄν καί ἡ ἐκδοχή αὐτή, ὅπως καί ἡ προηγούμενη, δέν φαίνεται ἀπίθανη, ἐν τούτοις νομίζω ὅτι δέν μποροῦμε νά τίς υἱοθετήσουμε ἀνεπιφύλακτα, διότι δέν ἀναφέρει τίποτε σχετικό ἡ εὐαγγελική διήγηση.
Πιθανότερη θεωρῶ μία τρίτη πρόταση· ὅτι οἱ δύο προφῆτες ἀναγνωρίσθηκαν ἀπό τή συζήτηση πού εἶχαν μέ τόν Κύριο κατά τή Μεταμόρφωση. Ἀναφέροντας τούς δύο ἄνδρες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης οἱ εὐαγγελιστές σημειώνουν ὅτι «ὤφθησαν μετ' αὐτοῦ (τοῦ Ἰησοῦ) συλλαλοῦντες» (Μθ 17,3· πρβλ. Μρ 9,4· Λκ 9,31). Μάλιστα ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς διασώζει καί τό περιεχόμενο τῆς συζητήσεως· «ἔλεγον τήν ἔξοδον αὐτοῦ ἥν ἔμελλε πληροῦν ἐν Ἰερουσαλήμ». Μιλοῦσαν, δηλαδή, γιά τό πάθος καί τήν ἀνάσταση τοῦ Κυρίου. Δέν ἀποκλείεται στή συζήτηση αὐτή νά ἀναφέρθηκαν τά ὀνόματα τῶν δύο ἀνδρῶν· μπορεῖ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος νά τούς προσφώνησε, καθώς μιλοῦσε μαζί τους. Δέν εἶναι ἀπίθανο ἐπίσης νά ἐπανέλαβε ὁ καθένας κάτι ἀπό ἐκεῖνα πού εἶχε προφητεύσει γιά τόν Μεσσία. Ἔτσι οἱ μαθητές πού τούς ἄκουγαν, κατάλαβαν ὅτι ἔχουν μπροστά τους τόν Μωϋσῆ καί τόν Ἠλία.
 Ἐπιπλέον, δέν πρέπει νά λησμονοῦμε τή συμβολή τοῦ ἁγίου Πνεύματος, τό ὁποῖο ἐπισκίασε καί φώτισε τούς μαθητές. Ἀλλά ἐδῶ δέν πρόκειται γιά ἕναν ἁπλό φωτισμό τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Τήν ὥρα ἐκείνη τῆς Μεταμορφώσεως οἱ μαθητές ἔζησαν κάτι ἐντελῶς ἰδιαίτερο καί ἔκτακτο. Καθώς ὁ Ἰησοῦς «μικρόν παραγυμνωσάμενος τῆς θεότητος», ξεσκεπάζοντας γιά λίγο τή θεότητα, ἄφησε νά λάμψει τό θεϊκό του φῶς, κατηύγασε μέ τό φῶς αὐτό τή σκέψη τῶν μαθητῶν καί τούς μετέφερε στήν πνευματική συχνότητα. Μέ τήν ἀποκαλυπτική δύναμη ἐκείνου τοῦ φωτός, λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς, οἱ ἀπόστολοι μπόρεσαν νά ἀναγνωρίσουν τούς δύο προφῆτες.

Τί ἐξυπηρετοῦν οἱ μάρτυρες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης
Τό δεύτερο ἐρώτημα, γιατί δηλαδή παρευρίσκονται στή Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου δύο πρόσωπα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, κατανοεῖται καί βρίσκει τήν ἀπάντησή του, ὅταν σταθμίσουμε σωστά τή σπουδαιότητα τοῦ γεγονότος τῆς Μεταμορφώσεως.
 Παρ' ὅλο πού ἡ Ἀνάσταση ἀποτελεῖ τό πρῶτο καί βασικό γεγονός τῆς πίστεως, ἐν τούτοις ἡ Μεταμόρφωση κατέχει τά πρωτεῖα σέ δόξα καί μεγαλεῖο μπροστά στά ἀνθρώπινα μάτια. Διότι τήν Ἀνάσταση δέν τήν εἶδε κανένας καί ὁ ἀναστημένος Χριστός ἐμφανιζόταν μπαίνοντας στή δική μας συχνότητα καί παίρνοντας τίς δικές μας διαστάσεις. Τή Μεταμόρφωση ὅμως τήν ἀντίκρυσαν οἱ μαθητές μπαίνοντας οἱ ἴδιοι στή συχνότητα τοῦ Πνεύματος. Ἔγιναν «ἐπόπται τῆς μεγαλειότητος» τοῦ Θεοῦ, ὅπως θά καταθέσει ἀργότερα ὁ ἀπ. Πέτρος (Β΄Πέ 1,16). Πρώτη φορά συμβαίνει αὐτό ἀπό καταβολῆς κόσμου, διότι «Θεόν οὐδείς ἑώρακε πώποτε» (Ἰω 1,18· πρβλ. Μθ 11,27· Κλ 1,15· Ἑβ 11,27 κ.ἄ.). Τώρα ὁ Θεός φανερώνει τόν ἑαυτό του, ἕνα μέρος βέβαια, ὅσο μποροῦσαν ν' ἀντέξουν τά ἀνθρώπινα μάτια. Καί, ἐφαρμόζοντας τό νόμο ὅτι «ἐπί στόματος δύο μαρτύρων καί ἐπί στόματος τριῶν μαρτύρων στήσεται πᾶν ρῆμα» (Δε 19,15), «μετεμορφώθη ἔμπροσθεν αὐτῶν» (Μθ 17,2· Μρ 9,3). Σ' αὐτή τήν ἐπίσημη, τήν ἱστορική στιγμή ὁ Ἰησοῦς παίρνει μάρτυρες· μία ἀντιπροσωπεία ἀπό τούς συγχρόνους, τούς τρεῖς μαθητές του, καί μία ἀντιπροσωπεία ἀπό τούς δικαίους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἤδη ἀπέλθει ἀπό αὐτό τόν κόσμο. Μ' αὐτό, κατά τήν ἑρμηνεία τῶν πατέρων, ὁ Χριστός δείχνει στόν κόσμο ὅτι «καί θανάτου καί ζωῆς ἐξουσίαν ἔχει». Καί σ' ἕνα τροπάριο τῆς ἑορτῆς ἀξιολογεῖται ἡ παρουσία τῶν δύο προφητῶν ὡς ἀπόδειξη ὅτι ὁ Χριστός «ζώντων καί νεκρῶν κυριεύει».
 Ἀξιοσημείωτη εἶναι ἡ παρατήρηση ἑνός ἀρχαίου διδασκάλου τῆς Ἐκκλησίας μας, τοῦ Τιμοθέου Ἀντιοχείας, ὅτι μέ τήν παρουσία εἰδικά αὐτῶν τῶν δύο προσώπων, τοῦ Μωϋσῆ καί τοῦ Ἠλία, ὁ Κύριος παίρνει μάρτυρες στή Μεταμόρφωσή του ὄχι μόνο ἀπό τή γῆ (τούς μαθητές), ἀλλά καί ἀπό τόν οὐρανό (τόν Ἠλία, πού δέν εἶχε πεθάνει) καί ἀπό τόν ἅδη (τόν Μωϋσῆ).
 Ἡ παρουσία τῶν μαρτύρων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἐπίσης, ἐγγυᾶται τή μέλλουσα δόξα, τήν κοινή ἀνάσταση, βεβαιώνει ὅτι οἱ ἅγιοι τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶναι ζωντανοί, καί μαρτυρεῖ ὅτι ὑπάρχει σχέση καί ἐπικοινωνία μεταξύ τῶν πνευμάτων. Γνωρίζονται καί ἐπικοινωνοῦν μεταξύ τους οἱ ψυχές στήν ἄλλη ζωή.
 Τέλος, ὁ ἱερός Χρυσόστομος δίνει καί ἕναν ἄλλο λόγο τῆς παρουσίας τῶν δύο ἀνδρῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στή Μεταμόρφωση. Ἀναφερόμενος στή συζήτησή τους μέ τόν Ἰησοῦ, κατά τήν ὁποία «ἔλεγον τήν ἔξοδον αὐτοῦ» (Λκ 9,31), μιλοῦσαν γιά τό Πάθος, ἐξηγεῖ ὅτι ἡ παρουσία τους ἔχει σκοπό νά γνωστοποιήσει στούς μαθητές τόν σταυρό καί τήν ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ καί συγχρόνως νά παρηγορήσει τόν Πέτρο καί τούς ἄλλους πού δέν ἤθελαν τόν σταυρό. Ἡ ἄποψη αὐτή μαρτυρεῖται καί στήν ὑμνογραφία τῆς Ἐκκλησίας μας. Στό Κοντάκιο τῆς ἑορτῆς ψάλλουμε· «…καί ὡς ἐχώρουν οἱ μαθηταί σου τήν δόξαν σου, Χριστέ, ὁ Θεός, ἐθεάσαντο· ἵνα, ὅταν σέ ἴδωσι σταυρούμενον, τό μέν πάθος νοήσωσιν ἑκούσιον…».
 Γιατί ὅμως ἀπό ὅλους τούς μεγάλους ἄνδρες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ὁ Ἰησοῦς διαλέγει ὡς μάρτυρες τῆς Μεταμορφώσεως τόν Μωϋσῆ καί τόν Ἠλία; Στό ἐρώτημα αὐτό θά ἀπαντήσουμε στό ἑπόμενο ἄρθρο.

Στέργιος Σάκκος
Ἀπολύτρωσις 44 (1989) 108-110

   Μετά ἀπό τό περιστατικό τῆς ἐπισκέψεως τοῦ 12ετοῦς Ἰησοῦ στό ναό τοῦ Σολομῶντος, τά Εὐαγγέλια μᾶς παρουσιάζουν τόν Κύριο στήν ἀρχή τῆς δημοσίας δράσεώς του, ὅταν σέ ἡλικία 30 ἐτῶν ἔρχεται νά βαπτιστεῖ στόν Ἰορδάνη. Αὐτό γέννησε σέ μερικούς τό ἐρώτημα.
  Ποῦ καί πῶς πέρασε ὁ Ἰησοῦς τό ἐνδιάμεσο χρονικό διάστημα; Καί βέβαια τό ἐρώτημα εἶναι ἴσως εὔλογο. Περιπλέκεται ὅμως ἀπό μιά ἀπάντηση, πού δίνεται ἀπό μερικούς μέ πλήρη ἀνευθυνότητα. Πρίν δοῦμε τήν ἀπάντηση τῶν Εὐαγγελίων, ἀξίζει νά ἀσχοληθοῦμε λίγο μέ τήν ἀνεύθυνη ἀπάντηση, τήν ὁποία συζητοῦν μεταξύ ἐφημερίδας καί καφέ ὁρισμένοι ἄνθρωποι, πού ἔχουν τήν ἰδέα ὅτι ὅλα τά ξέρουν καί γιά ὅλα μποροῦν νά ἔχουν γνώμη. Λένε, λοιπόν, ὅτι σ' αὐτά τά χρόνια, γιά τά ὁποῖα, ὅπως νομίζουν, δέν κάνει λόγο ἡ Γραφή, ὁ Ἰησοῦς εἶχε πάει στίς Ἰνδίες, ὅπου πῆρε μαθήματα ἀπό Ἰνδούς φακίρηδες. Μέ τή βοήθεια αὐτῶν τῶν μαθημάτων, ὅταν γύρισε στήν πατρίδα του καί ἐμφανίστηκε πλέον δημόσια, μποροῦσε σάν πεπειραμένος φακίρης νά κάνει τά διάφορα θαύματα, ἀκόμη καί τίς νεκραναστάσεις καί τή δική του ἀνάσταση.
  Παραβλέποντας τό ἐρώτημα πόσο μοιάζουν τά σημεῖα τοῦ Ἰησοῦ μέ τά θαύματα τῶν φακίρηδων, καί κατά πόσον μπορεῖ ἕνας φακίρης, ἀφοῦ πεθάνει καί ταφεῖ κανονικά, νά βγεῖ ζωντανός ἀπό τόν τάφο του, μετά ἀπό τρεῖς ἡμέρες, εἶναι φυσικό νά ρωτήσουμε: Ἀπό ποῦ μαθαίνουμε τά περί μαθητείας τοῦ Ἰησοῦ στίς Ἰνδίες; Μαρτυροῦνται μήπως ἀπό κάποιο ἰνδικό βιβλίο τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ἤ μήπως καταθέτουν κάτι σχετικό οἱ σύγχρονοι τοῦ Ἰησοῦ; Βεβαίως τίποτε ἀπό τά δύο δέν συμβαίνει. Ἔτσι ἡ ἐντυπωσιακή καί περισπούδαστη ἀπάντηση ἀποδεικνύεται ἐντελῶς ἀστήρικτη ὑπόθεση καί φαντασία, μιά σαπουνόφουσκα.
  Καί ἐρχόμαστε τώρα στήν ἀπάντηση τῶν Εὐαγγελίων. Κατ' ἀρχήν, πρέπει νά σημειώσουμε ὅτι ἡ Ἁγία Γραφή μᾶς δίνει τόσα μόνο στοιχεῖα τῆς ἱερᾶς ἱστορίας, ὅσα μᾶς χρειάζονται γιά τή σωτηρία μας. Σέ πολλά σημεῖα ἀφήνει «κενά», χωρίς νά κάνει καμία προσπάθεια γιά τήν κάλυψή τους. Δέν ἐνδιαφέρεται καθόλου γιά τήν ἱκανοποίηση τῆς περιέργειάς μας οὔτε μᾶς δίνει ἀπάντηση σέ ἐρωτήσεις πού πηγάζουν ἀπ' αὐτή. Ἔτσι, στή συγκεκριμένη περίπτωση, μετά ἀπό τή γέννηση τοῦ Ἰησοῦ ἀναφέρει τό περιστατικό τῆς ἐπισκέψεώς του στό ναό, ὅταν ἦταν 12 χρονῶν (Λκ 2,41-52), γιατί θέλει νά μᾶς δώσει ἕνα περιστατικό ἀπό τά παιδικά του χρόνια. Συνεχίζει δέ μέ τή δημόσια δράση τοῦ Ἰησοῦ, πού ἀρχίζει στά 30 του χρόνια -ὅπως συνέβαινε μέ ὅλους τούς Ἰουδαίους τῆς ἐποχῆς του-, γιατί αὐτή εἶναι πού μᾶς ἐνδιαφέρει. Σ' αὐτή ὁ Ἰησοῦς κήρυξε, ἔδωσε τά διαπιστευτήρια τῆς θεότητός του καί τέλος θυσιάστηκε γιά τή σωτηρία μας.
  Ἀλλά καί τό ἐνδιάμεσο διάστημα δέν μένει «κενό». Ὁ σοβαρός καί προσεκτικός μελετητής τῶν Εὐαγγελίων μπορεῖ νά βεβαιωθεῖ ἀπόλυτα γι' αὐτό. Ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς, μετά ἀπό τό περιστατικό στό ναό τοῦ Σολομῶντος, σημειώνει ὅτι ὁ Ἰησοῦς ἀκολούθησε τή μητέρα του καί τόν Ἰωσήφ «καί ἦν ὑποτασσόμενος αὐτοῖς». Καί ἀκόμη «ὅτι προέκοπτε σοφίᾳ καί ἡλικίᾳ καί χάριτι παρά Θεῷ καί ἀνθρώποις» (Λκ 2,52). Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ Ἰησοῦς ἔμεινε στή Ναζαρέτ. Ἔτσι, ἄλλωστε, ἐξηγεῖται καί τό παρόνομα «Ναζωραῖος», μέ τό ὁποῖο τόν ἀποκαλοῦσαν οἱ ἐχθροί του.
  Ἐξ ἄλλου, παρ' ὅλο πού δέν ἔχουμε λεπτομερῆ περιγραφή τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ, ἀπό τά 12 μέχρι τά 30 του χρόνια, φαίνεται ὁλοκάθαρα στή Γραφή ὅτι ζοῦσε ἁπλά σάν ἕνα μέλος τῆς οἰκογενείας τοῦ Ἰωσήφ καί ἦταν γνωστός στή μικρή κοινωνία τῆς Ναζαρέτ ὡς ὁ υἱός τοῦ τέκτονος. Ἔκανε δέ καί ὁ ἴδιος τή δουλειά τοῦ τέκτονα. Ἐδῶ εἶναι ἀπαραίτητη μιά παρέκβαση γιά νά ἐξηγήσουμε τί ἦταν αὐτή ἡ δουλειά. Τέκτονες λέγονταν οἱ μάστορες, οἱ τεχνίτες τοῦ ξύλου, τοῦ σιδήρου καί τοῦ λίθου, δηλαδή οἱ οἰκοδόμοι, σιδεράδες, καρροποιοί, ξυλουργοί καί ἐπιπλοποιοί. Ποιά ἀπ' ὅλες αὐτές τίς δουλειές ἔκανε ὁ Ἰησοῦς δέν διευκρινίζεται. Μᾶλλον τίς ἔκανε ὅλες, γιατί τότε τά ἐπαγγέλματα δέν ἦταν τόσο χωρισμένα, ὅπως σήμερα, ἀλλά πολλά μαζί ἑνωμένα σ' ἕνα ἐπάγγελμα. Σάν ἕνας τέκτονας ἦταν γνωστός στή μικρή κοινωνία τῆς Ναζαρέτ. Ἔτσι, ὅταν μετά τήν ἔναρξη τῆς δημοσίας δράσεώς του καί τήν συγκρότηση τῆς ὁμάδας τῶν μαθητῶν στήν Καπερναούμ, ἔρχεται νά κηρύξει στήν ἰδιαιτέρα πατρίδα του, δέν τό χωράει ὁ νοῦς τῶν Ναζαρηνῶν ὅτι εἶναι ἕνας σπουδαῖος διδάσκαλος καί «ἐσκανδαλίζοντο ἐν αὐτῷ» (Μθ 13,57), σημειώνει ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος. Δέν μποροῦν νά ἐξηγήσουν τό φαινόμενο. Καί μέ τό δίκιο τους, ἀφοῦ ἤξεραν πολύ καλά τήν οἰκογένειά του, τόν πατέρα καί τή μητέρα του, τούς ἀδελφούς καί τίς ἀδελφές του. Ὅλα αὐτά τά χρόνια τόν ἔβλεπαν στό χωριό τους σάν ἕνα ἁπλό μαστοράκι κι ἀργότερα σάν ἕνα μάστορα, τοῦ ἀνέθεταν ἴσως κάποιες δουλειές τους, τόν συναναστρέφονταν καθημερινά καί ἤξεραν τή ζωή του. Ὁπωσδήποτε, δέν θά ἀποροῦσαν καθόλου, ἄν ὁ Ἰησοῦς γυρνοῦσε στή Ναζαρέτ, μετά ἀπό χρόνια τά ὁποῖα εἶχε ἀφιερώσει γιά σπουδές σέ ξένες χῶρες.
  Γιά νά καταλάβουμε καλύτερα τό θέμα, μποροῦμε νά τό μεταφέρουμε στήν ἐποχή μας. Φαντασθεῖτε δυό συνομήλικους νέους σ' ἕνα χωριό. Ὁ ἕνας πηγαίνει γιά σπουδές στό ἐξωτερικό. Ὁ ἄλλος παραμένει καί δουλεύει μέσα στό χωριό. Μετά ἀπό χρόνια ἐπιστρέφει ἀπό τό ἐξωτερικό ὁ μορφωμένος καί κάνει μία διάλεξη στούς συγχωριανούς του. Κάνει μία διάλεξη καί ὁ νέος πού παρέμεινε ὅλο τό χρόνο στό χωριό δουλεύοντας σέ χειρωνακτικές ἐργασίες. Ἀσφαλῶς ἡ ἀντιμετώπιση τῶν χωρικῶν θά εἶναι ἐντελῶς διαφορετική γιά τόν κάθε ὁμιλητή. Τόν πρῶτο θά τόν συγχαροῦν γιά τίς σπουδές του καί θά δικαιολογήσουν τήν ὡραία ὁμιλία του μέ τήν μακροχρόνια ἀπουσία του, κατά τήν ὁποία ἀπέκτησε τόσες γνώσεις. Γιά τόν δεύτερο θά ἀπορήσουν, πῶς ξέρει τόσα πράγματα, ἀφοῦ οἱ ἴδιοι εἶναι μάρτυρες τῆς ἀγραμματοσύνης του καί ξέρουν πολύ καλά ὅτι δέν πῆγε νά σπουδάσει σέ σχολές, ἀλλά ἔζησε ὅλο τόν καιρό κοντά τους.
  Ὅτι δέν σπούδασε ὁ Ἰησοῦς οὔτε στό ἐξωτερικό οὔτε στήν Παλαιστίνη, τό βεβαιώνουν αὐτοί οἱ ἴδιοι οἱ ἐχθροί του Ἰουδαῖοι, πού σίγουρα, ἄν εἶχε συμβεῖ κάτι τέτοιο, δέν θά τό ἀποσιωποῦσαν. Κι ὅμως, ὅταν ἄκουσαν τόν Ἰησοῦ νά κηρύττει στά Ἰεροσόλυμα, γεμάτοι ἀπορία διερωτῶνται «πῶς οὗτος γράμματα οἶδε μή μεμαθηκώς;» (Ἰω 7,15). Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, λοιπόν, πρίν ἐμφανισθεῖ στή δημόσια δράση του, ἔζησε ἁπλά σάν ἕνας τέκτονας στή μικρή Ναζαρέτ. Εἶχε διδαχθεῖ τόσα μόνο γράμματα ὅσα διδασκόταν κάθε συγχωριανόπουλό του. Αὐτό συνάγεται ἀπό τίς μαρτυρίες τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Σ' ἐκείνους πού, παρ' ὅλα αὐτά, ἀρέσκονται σέ φανταστικές ὑποθέσεις γιά ταξίδια καί σπουδές τοῦ Ἰησοῦ στίς Ἰνδίες ἤ ὁπουδήποτε ἀλλοῦ, μιά ἀπάντηση ἔχουμε νά δώσουμε· «πλανᾶσθε μή εἰδότες τάς γραφάς» (Μθ 22,29).

Παγκόσμια δίκη

  Τήν ἡμέρα τῆς Δευτέρας Παρουσίας, πού εἶναι καί ἡ ἡμέρα τῆς τελικῆς κρίσεως, θά στηθεῖ μπροστά στά μάτια ὅλων τῶν λογικῶν κτισμάτων τοῦ Θεοῦ ἕνα παγκόσμιο δικαστήριο. Κριτής ὁ παντοδύναμος καί δίκαιος Κύριος, μάρτυρες ὅλη ἡ πολιτεία τῶν ἀγγέλων καί ὅλη ἡ ἀνθρωπότητα, κατηγορούμενος ἕνας-ἕνας, ὅλοι ὅσοι ἔζησαν στούς ἀμέτρητους αἰῶνες πάνω στό φλοιό τῆς γῆς. Φοβερό τό κριτήριο!
 «Τούς γάρ πάντας ἡμᾶς φανερωθῆναι δεῖ ἔμπροσθεν τοῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ, ἵνα κομίσηται ἕκαστος τά διά τοῦ σώματος πρός ἅ ἔπραξεν, εἴτε ἀγαθόν εἴτε κακόν», ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος (Β΄ Κο 5,10). Τότε θά γίνει τό ἐπίσημο δικαστήριό μας, τότε θά ἀποκαλυφθεῖ σέ ὅλο τόν κόσμο ἡ ἀληθινή ταυτότητά μας, τότε θά μᾶς ἀναγγελθεῖ δημόσια ἡ ἀπόφαση τῆς σωτηρίας ἤ τῆς ἀπωλείας μας. Ἡ ἡμέρα ἐκείνη θά εἶναι πράγματι ἡμέρα δικαιοσύνης, πού θά κάνει τούς δικαίους νά ξεχειλίσουν ἀπό εὐγνωμοσύνη καί τούς ἀδίκους νά σκύψουν ἀναπολόγητοι τό κεφάλι. Ἔπειτα θά πάει ὁ καθένας, ἄλλος «εἰς κόλασιν αἰώνιον» κι ἄλλος «εἰς ζωήν αἰώνιον» (Μθ 25,46 - Ἰω 5,29), ἀνάλογα μέ τό τί διάλεξε ὁ ἴδιος καί τί ἀποφάσισε μόνος του στήν πρώτη κρίσιμη κρίση τῆς πίστεως καί στή δεύτερη ἀποφασιστική κρίση τοῦ θανάτου.

Ἔρχεται - Ἦρθε - Θά ξαναέρθει

 Γιά τή Δευτέρα Παρουσία καί τήν τελική κρίση μιλᾶ μέ ἰδιαίτερη δύναμη ἡ Καινή Διαθήκη ἀλλά καί ὅλη ἡ ἁγία Γραφή. Θά μποροῦσα πράγματι νά συνοψίσω τήν ἁγία Γραφή σέ τρία ρήματα.
   Τό πρῶτο ρῆμα ἀκούγεται σέ ὅλη τήν Παλαιά Διαθήκη καί εἶναι: ΕΡΧΕΤΑΙ, ΕΡΧΕΤΑΙ, ΕΡΧΕΤΑΙ ὁ Μεσσίας, αὐτός πού θά σώσει τό λαό ἀπό τίς ἁμαρτίες του.
   Τό δεύτερο ρῆμα ἀντηχεῖ στήν Καινή Διαθήκη, στά ἱστορικά καί στά διδακτικά βιβλία της, καί εἶναι: ΗΡΘΕ, ΗΡΘΕ, ΗΡΘΕ ὁ Λυτρωτής τοῦ κόσμου.
   Τό τρίτο ρῆμα τό κραυγάζει ἐπίσης ἡ Καινή Διαθήκη, στό μοναδικό προφητικό της βιβλίο, στήν Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου καί εἶναι: ΘΑ ΞΑΝΑΡΘΕΙ, ΘΑ ΞΑΝΑΡΘΕΙ, ΘΑ ΞΑΝΑΡΘΕΙ ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ὁ δίκαιος Κριτής, γιά νά κρίνει τόν κόσμο. Τήν πρώτη φορά ἦρθε ταπεινός γιά νά μᾶς σώσει, τή δεύτερη θά ᾿ρθει ἔνδοξος νά μᾶς δικάσει.
 Ὁ ἱδιος ὁ Κύριος μέ παραβολές καί προφητεῖες, μέ ἁπλές εἰκόνες, μᾶς μίλησε πολλές φορές γιά τή Δευτέρα Παρουσία καί τή μέλλουσα κρίση. Ἀρκεῖ νά διαβάσουμε τό 24ο καί 25ο κεφάλαιο τοῦ κατά Ματθαῖον Εὐαγγελίου ἤ τό 13ο τοῦ κατά Μᾶρκον ἤ τό 17ο, 20ο καί 21ο τοῦ κατά Λουκᾶν, γιά ν’ ἀκούσουμε ἀπό τό ἴδιο τό στόμα του ὅλη τή σχετική διδασκαλία γιά τά σημεῖα πού θά προηγηθοῦν, γιά τό πῶς θά κρίνει ὁ ἴδιος προσωπικά τόν κόσμο, γιά τήν αἰώνια ζωή καί τόν αἰώνιο ὄλεθρο.
 Πότε θά ξανάρθει ὁ Κύριος εἶναι ἄγνωστο εἶναι ὅμως βέβαιο ὅτι θά ξανάρθει. Κι ὅταν ἕνα πράγμα εἶναι βέβαιο ὅτι θά συμβεῖ, ἀλλά εἶναι ἄγνωστη ἡ ὥρα πού θά συμβεῖ, οἱ συνετοί καί φρόνιμοι ἄνθρωποι τό περιμένουν κάθε ὥρα καί κάθε στιγμή. Ἔτσι περιμένουν οἱ πιστοί τόν Κύριο. Ἀντίθετα, γιά τούς ἀπίστους καί τούς ἀδίκους ὁ Κύριος θά ἔρθει ὅπως ὁ κλέφτης τή νύχτα στό σπίτι τοῦ νοικοκύρη πού κοιμᾶται.

«Ἔρχου, Κύριε!» (Ἀπ 22,20)

  Εἶναι πολλοί αὐτοί πού δέν πιστεύουν οὔτε στή Δευτέρα Παρουσία οὔτε στή μέλλουσα κρίση οὔτε στήν αἰωνιότητα. Πόσο δυστυχισμένοι εἶναι! Ἡ ζωή χωρίς τήν αἰώνια προέκτασή της χάνει τό νόημά της, γίνεται παράλογη καί βαρετή, κι ὁ ἄνθρωπος μπλέκεται σ’ ἕνα σωρό ἄλυτα προβλήματα, πού γεννοῦν κρίσεις φοβερές κι ἀξεπέραστες.
 Γιά κείνους ὅμως πού νίκησαν τήν κρίση τῆς ἀπιστίας καί γεύονται ἀπό τώρα τίς χαρές τῆς αἰώνιας ζωῆς, δέν ὑπάρχει τίποτε πραγματικότερο ἀπό τήν αἰωνιότητα καί τή μέλλουσα βασιλεία. Ἡ ἐσωτερική τους ἁρμονία, ἡ εἰρήνη καί ἡ χαρά τους, ἡ γλυκύτητα τῆς ἐν Χριστῷ ἀδελφοσύνης εἶναι γι’ αὐτούς τό ἐγγυητήριο γιά τή δόξα πού τούς περιμένει στό μέλλον. Πῶς εἶναι δυνατόν ἐδῶ μέ τόσες στενοχώριες καί θλίψεις, μέ τόσα πάθη καί λάθη ν’ ἀπολαμβάνουν μιά τέτοια χαρμονή, καί νά μήν τούς περιμένει ἐκεῖ ἡ πληρότητα καί ἡ τελειότητα;
 Ἀδελφοί μου, ὁ Κύριος φεύγοντας μᾶς ἄφησε ἕνα ἱερό παράγγελμα «Ἔστωσαν ὑμῶν αἱ ὀσφύες περιεζωσμέναι καί οἱ λύχνοι καιόμενοι» (Λκ 12,35). Ζῶστε καλά τή μέση σας, ἀνάψτε τά λυχνάρια σας, καί περιμένετε! Αὐτό σημαίνει νά ζωστοῦμε τήν ἀλήθεια καί τήν ἁγνότητα καί ν’ ἀνάψουμε τά λυχνάρια τῆς ἀγάπης. Νά ὁπλισθοῦμε μέ τήν πίστη καί τήν εὐσέβεια, μέ τήν ὀρθοδοξία καί τήν ὀρθοπραξία καί νά περιμένουμε τόν κριτή Κύριο. Θά ξανάρθει ὁ Χριστός. «Καί πᾶς ὁ ἔχων τήν ἐλπίδα ταύτην ἐπ’ αὐτῷ ἁγνίζει ἑαυτόν, καθώς ἐκεῖνος ἁγνός ἐστι», λέγει ὁ Ἰωάννης (Α΄ Ἰω 3,3). Ὅποιος τό πιστεύει αὐτό ἀγωνίζεται νά μείνει ἁγνός, σταθερός καί καθαρός, ὥστε ὅταν ὁ Κύριος ἔλθει στή γῆ, νά βρεῖ τήν πίστη στήν καρδιά του. Κι ἐμεῖς ἀγωνιζόμαστε καί περιμένουμε. Κι ὅσο περιμένουμε, τόσο δυναμώνουμε. Ὅσο περιμένουμε, τόσο ἀγαποῦμε, τόσο νοσταλγοῦμε καί γίνεται γιά μᾶς ὅλο καί πιό γλυκειά, ἡ γλυκύτερη φωνή τοῦ κόσμου, ἡ ἀπόκριση τοῦ θριαμβευτοῦ Κυρίου  «Ναί, ἔρχομαι, ἔρχομαι ταχύ!».
«Ἀμήν, ναί ἔρχου, ἔρχου, Κύριε Ἰησοῦ» (Ἀπ 22,20)

Στεργίου Σάκκου, Παράδεισος καί Κόλαση, 39-43

  Ἀρχίζει ἡ περίοδος τοῦ Τριωδίου, πού διαρκεῖ δέκα ἑβδομάδες. Στή διάρκειά της οἱ πιστοί ἀσκοῦνται στήν ὀρθόδοξη πνευματικότητα, μεθοδικά καί ἱεραρχημένα, μέ τή λατρεία καί τήν ὅλη ζωή τῆς ᾿Εκκλησίας. Κάθε ἑβδομάδα ἐπικεντρώνεται ἡ προσοχή τους σ᾿ ἕνα μήνυμα καί σέ μία ἀρετή. Τό σύνθημα, γιά τό μήνυμα καί τήν ἀρετή τῆς ἑβδομάδας, τό δίνει τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα τῆς κυριακάτικης Λειτουργίας. Μετά ἡ ὑμνολογία, τό κήρυγμα καί ἡ ὅλη λατρεία τῆς ἑβδομάδας ἀναλύουν τό προβαλλόμενο μήνυμα καί δημιουργοῦν προϋποθέσεις, πού χρειάζονται οἱ πιστοί, γιά νά βιώσουν καί νά κάνουν πράξη τήν προβαλλόμενη ἀρετή.
 Τό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα τῆς πρώτης Κυριακῆς τοῦ Τριωδίου διηγεῖται τήν παραβολή τοῦ τελώνου καί φαρισαίου. ῾Η ὑμνολογία, ἑρμηνεύοντας τήν παραβολή, προβάλλει τό μήνυμα τῆς πρώτης ἑβδομάδας τοῦ Τριωδίου μέ τό στίχο· «Φαρισαίου φύγωμεν ὑψηγορίαν καί τελώνου μάθωμεν τό ταπεινόν».
῾Η ὅλη ὑμνολογία τῆς ἑβδομάδας ἀποδίδει στόν φαρισαῖο τά ἑξῆς χαρακτηριστικά·
* ᾿Απόνοια· ῾Ο φαρισαῖος παθαίνει ἀπόκλιση ἀπό τό λογικό καί τό σωστό, διότι διακατέχεται ἀπό τήν ψευδαίσθηση ὅτι εἶναι αὐτοδύναμος καί αὐτάρκης, ἐνῶ ἡ λογική βοᾶ ὅτι ὡς κτιστός εἶναι θνητός καί ἐξαρτημένος.
* Οἴηση· Εἶναι φαντασμένος. Νομίζει ὅτι τά ᾿χει ὅλα. Δέν βλέπει τίς ἐλλείψεις του. ῎Ετσι ἀποκλείει ἐκ τῶν προτέρων τή δυνατότητα γιά διόρθωση.
* ῎Επαρση· Βάζει τόν ἑαυτό του πάνω ἀπό τούς ἄλλους, ἀγνοώντας ὅτι εἶναι κοινή ἡ ἀνθρώπινη φύση σ᾿ ὅλα τά ἀνθρώπινα πρόσωπα.
* Κενοδοξία· Μανιακή ἀναζήτηση τῆς κούφιας δόξας. Συνεχῶς ἄγχεται καί ἀγωνίζεται νά πείσει τούς ἄλλους νά τόν θαυμάζουν καί νά τόν ἐπαινοῦν. ῎Ετσι ποτέ δέν μπορεῖ νά ἠρεμήσει καί νά εἰρηνεύσει.
* Ψυχικό τύφο· Σύνθεση τῆς ὑπερηφάνειας καί τῆς κενοδοξίας, πού τόν κάνουν νά ἀρνεῖται τόν Θεό καί νά χωρίζεται ἀπό τούς ἀνθρώπους. Μέ τήν ἀνάλυση αὐτή δείχνει ἡ ὑμνολογία ὅτι ὁ φαρισαϊσμός ὡς ἀπόνοια καί ἀνοησία, ὡς φαντασίωση καί ψευδαίσθηση, ὡς ὕβρις καί νοσηρός δονκιχωτισμός, ὡς ἄρνηση κοινωνίας μέ τόν Θεό καί τούς συνανθρώπους ἀλλοτριώνει τόν ἄνθρωπο καί τόν κάνει δυστυχισμένο. Τοῦ στερεῖ τή δυνατότητα νά ἀναπαύεται στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί νά χαίρεται τήν ἐμπιστοσύνη τῶν πλησίον του. ῾Ο φαρισαϊκός ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά εἶναι πνευματικός ἄνθρωπος. Δέν ἔχει τή χάρη τοῦ Θεοῦ, διότι δέν τή ζητᾶ. Δέν μπορεῖ ἑπομένως ὁ φαρισαῖος νά χριστοποιηθεῖ. Θά λιμοκτονεῖ στή μίζερη θνητότητά του. Θά εἶναι δυστυχισμένος στή δαιμονική μοναξιά του.
῞Ομως τό μήνυμα τῆς ᾿Εκκλησίας δέν εἶναι μόνο ἀρνητικό. Συμπληρώνεται καί μέ τή θετική διατύπωση· «Τελώνου μάθωμεν τό ταπεινόν».
῾Η τελωνική ταπείνωση φυσικά δέν εἶναι ὑποκριτική ταπεινολογία οὔτε ἡττοπάθεια καί μειονεκτικότητα. ῾Η τελωνική ταπείνωση, πού προβάλλει ἡ ᾿Εκκλησία ὡς ἀρετή, εἶναι ἡ συναίσθηση ἐξάρτησης ἀπό τόν Θεό καί κοινότητας μέ τούς ἀνθρώπους. Εἶναι ἡ βαθειά ἐπίγνωση ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι δοῦλος Θεοῦ καί σύνδουλος τῶν ἀνθρώπων.
῾Ο ἅγιος Μάξιμος ὁ ῾Ομολογητής προσδιορίζει τήν οὐσία τῆς ταπείνωσης ὡς  ἑξῆς· «Ταπεινοφροσύνη εἶναι συνεχής προσευχή... Διότι αὐτή, ἐπικαλούμενη πάντοτε τόν Θεό σέ βοήθεια, δέν ἀφήνει τόν ἄνθρωπο νά πιστεύει ἀνόητα στή δική του δύναμη καί σοφία οὔτε νά ταπεινώνει ἄλλους. Αὐτή ἡ ταπείνωση ἀποτελεῖ τή βάση ὅλων τῶν ἀρετῶν, τήν προϋπόθεση τῆς χριστιανικῆς ζωῆς καί τήν οὐσία τῆς ὀρθόδοξης πνευματικότητας.
῾Η ταπεινοφροσύνη εἶναι ρεαλιστική προσαρμογή στή ζωή.
῾Ο λογικός καί ἰσορροπημένος ἄνθρωπος συνειδητοποιεῖ τά ὅρια τῶν δυνατοτήτων του στή ζωή. Γνωρίζει καλά πώς ὅ,τι εἶναι, ὅ,τι ἔχει, ἄλλος τοῦ τά ἔδωσε καί ὅποτε θέλει τοῦ τά παίρνει. Συνειδητοποεῖ ὅτι ὅλα στή ζωή εἶναι δῶρα τοῦ Θεοῦ.
 Αὐτή ἡ συναίσθηση κάνει τόν ἄνθρωπο ἰσορροπημένο καί ρεαλιστή καί προσγειωμένο. Τόν ἀπαλλάσσει ἀπό τήν ἀρρώστια τῆς ἐποχῆς, ἀπό τό ἄγχος καί τήν ἀγωνία, πού προκαλοῦν στόν ἄνθρωπο οἱ αὐτονομημένες ὁρμές τῆς αὐτοσυντήρησης. ῾Ο ταπεινός δέν πετάει στά σύννεφα. Φροντίζει τίς ὁρμές τῆς αὐτοσυντήρησης, πού τοῦ ἔδωσε ὁ Θεός, ἀλλά δέν τίς αὐτονομεῖ. Τίς καλύπτει ἱεραρχημένα μέ τή δύναμη τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή,\ἡ ταπεινοφροσύνη, ὡς ρεαλιστική θεώρηση τῆς ζωῆς, ἀπαλλάσσει τόν ἄνθρωπο ἀπό τή ματαιοδοξία, τό ἄγχος καί τήν ἀγωνία. ᾿Εξασφαλίζει στόν ἄνθρωπο ψυχική γαλήνη, τή βασικότερη προϋπόθεση τῆς ἀνθρώπινης εὐτυχίας.
 ᾿Ακόμα, ἡ ταπεινοφροσύνη εἶναι τό βασικότερο θεμέλιο τῆς οἰκογένειας.
῾Η κυριότερη προϋπόθεση γιά τήν οἰκογενειακή ζωή εἶναι ἡ ἀλληλοεκτίμηση τῶν μελῶν της. Κανένα ἀγαθό, καμία προσφορά δέν ἀνταλλάσσεται στήν οἰκογένεια μέ τήν τιμή. Μέ τίποτα δέν  ἀντικαθίσταται ἡ ἀλληλοεκτίμηση τῶν συζύγων, τῶν γονέων καί παιδιῶν. ῞Ομως αὐτή ἡ ἀλληλοεκτίμηση τῶν μελῶν τῆς οἰκογένειας ὑπάρχει μόνο ὅπου ὑπάρχει ταπείνωση. ῞Οταν οἱ σύζυγοι εἶναι ἐγωιστές, δέν ἀναγνωρίζουν τίποτα καλό στόν ἄλλο. Συνεχῶς ἀνταγωνίζονται μεταξύ τους, ἀλληλοκατηγοροῦνται, ἀλληλοκατακρίνονται. ῎Αν οἱ γονεῖς ἤ τά παιδιά δέν εἶναι ταπεινοί, δέν μποροῦν νά ἀλληλοεκτιμηθοῦν.
 Μόνο οἱ ταπεινόφρονες σύζυγοι δέν ἔχουν προβλήματα ἀνυπέρβλητα μεταξύ τους. Διότι ἡ ταπείνωση τούς βοηθᾶ ἄλλοτε νά παραβλέπουν, ἄλλοτε νά συζητοῦν μέ ψυχραιμία, πάντοτε νά γαληνεύουν καί νά τά βρίσκουν μεταξύ τους.
 Οἱ ταπεινόφρονες γονεῖς δέν ἐρεθίζουν τά παιδιά τους, τά ἐμπνέουν σεβασμό, τά καθοδηγοῦν μέ ὑπομονή, ἔχουν συνεχῆ ἐποικοδομητικό διάλογο μαζί τους.
Τά ταπεινόφρονα παιδιά ἐπωφελοῦνται ἀπό τήν πείρα τῶν γονιῶν τους, ψύχραιμα συνθέτουν τήν παράδοση μέ τήν πρόοδο, προκόβουν μέ τίς εὐλογίες τοῦ Θεοῦ καί τίς εὐχές τῶν γονιῶν τους. Καί ὅταν, ὅπως εἶναι πολύ φυσικό, δέν συμφωνοῦν μέ τούς γονεῖς τους, μποροῦν νά κάνουν αὐτό πού θεωροῦν σωστό, χωρίς νά ὀξύνουν τίς σχέσεις τους μαζί τους.
 ᾿Επίσης ἡ ταπεινοφροσύνη στηρίζει τήν πραγματική κοινωνικότητα.
 Φυσικά, κοινωνικότητα δέν εἶναι ἡ τυπική κοσμικότητα, ἀλλά τό νά γίνει ὁ ἄνθρωπος πρόσωπο. Δηλαδή, νά ὑπερβεῖ τήν ἀτομικότητά του καί νά νιώθει ἑνωμένος μέ τούς ἄλλους. Δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι στή βυζαντινή περίοδο καί στή διάρκεια τῆς τουρκοκρατίας, πού προβάλλονταν ἡ χριστιανική ἀρετή τῆς ταπεινοφροσύνης, ἀναπτύχθηκε ἡ ῾Ελληνική Κοινότητα πού συντηροῦσε τό γένος.
᾿Εξάλλου ἡ ταπεινοφροσύνη εἶναι ἡ ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιά τή στερέωση τῆς δημοκρατίας.
῞Οπου δέν ὑπάρχει ἡ ταπείνωση -παρά τίς δημοκρατικολογίες- καλλιεργεῖται χωρισμός καί διχασμός τῶν πολιτῶν καί τελικά ρατσισμός καί φασισμός. ῾Η ταπείνωση ἐναρμονίζει τίς σχέσεις τῶν πολιτῶν καί στερεώνει τή συνύπαρξή τους.
 Πολύ περισσότερο ἡ ταπείνωση εἶναι ἡ κύρια προϋπόθεση τῆς σωτηρίας.
Στήν ᾿Ορθόδοξη ᾿Εκκλησία σωτηρία λέμε τήν πνευματική, τή βουλητική καί ὑπαρξιακή ἕνωση μέ τόν Θεό. ῾Η ἕνωση ὅμως αὐτή γίνεται μέν ἀπό τό ἅγιο Πνεῦμα ἀλλά μέ τήν ἐλεύθερη θέληση τοῦ ἀνθρώπου. ᾿Αλλά γιά νά ὑπάρξει αὐτή ἡ ἐλεύθερη θέληση τοῦ ἀνθρώπου νά ἑνωθεῖ μέ τόν Χριστό, πρέπει ὁ ἄνθρωπος νά ἀναγνωρίζει τήν ἀνεπάρκειά του, δηλαδή νά εἶναι ταπεινός. Γι᾿ αὐτό λέμε ὅτι δέν ὑπάρχει σωτηρία χωρίς ταπείνωση. ῾Ο φαρισαῖος ἔμεινε ἀδικαίωτος, ἐπειδή δέν ζήτησε δικαίωση. Καί δέν ζήτησε δικαίωση, ἐπειδή δέν ἦταν ταπεινός καί θεωροῦσε τόν ἑαυτό του αὐτάρκη. ῾Ο τελώνης, πού ἦταν ταπεινός καί ἔνιωθε τήν ἀνεπάρκειά του, ζήτησε καί πῆρε τή σωτηρία.
 Λοιπόν, εἶναι φανερό ὅτι ὅ,τι λέμε ἁμαρτία στήν ἐκκλησιαστική γλώσσα καί ὅ,τι λέμε πλέγματα στήν Ψυχολογία εἶναι ὁ φαρισαϊσμός, πού χωρίζει τούς ἀνθρώπους, σκορπᾶ τή δυστυχία στή ζωή τους, ματαιώνει τή σωτηρία τους.
 ᾿Αντίθετα, ἡ πορεία πρός τήν ἐπιτυχία, πρός τήν ψυχική γαλήνη, τήν εἰρηνική οἰκογενειακή καί κοινωνική ζωή, πρός τή χριστοποίηση γίνεται μέ τήν ταπείνωση. Αὐτό βεβαιώνει ἡ πείρα τῆς ζωῆς, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ.
 Γι᾿ αὐτό τό Τριώδιο ἀρχίζει μέ τήν παραβολή τοῦ τελώνου καί φαρισαίου καί ἡ ᾿Εκκλησία βάζει ὡς πρῶτο σύνθημα τή διατύπωση· «Φαρισαίου φύγωμεν ὑψηγορίαν καί τελώνου μάθωμεν τό ταπεινόν».

Δ. Ματσκίδης

Ἀπολύτρωσις 55 (2000) 28-30

 Τό περιστατικό τοῦ Ζακχαίου εἶναι ἀπό τίς ἱστορίες ἐκεῖνες τῆς Καινῆς Διαθήκης πού συμπυκνώνουν στά διαδραματιζόμενά τους τό νόημα καί τό μήνυμα τοῦ Εὐαγγελίου στόν κόσμο κάθε ἐποχῆς καί ὅλων τῶν καιρῶν. Σ' αὐτήν τήν ἁπλή ἱστορία τῆς συναντήσεως τοῦ Ζακχαίου μέ τόν Ἰησοῦ βλέπουμε τό πανανθρώπινο δρᾶμα καί τήν λύση του. Ἕνα δρᾶμα πού ἄρχισε ἀμέσως μετά τήν παράβαση τῶν πρωτοπλάστων, ὅταν ἀκούστηκε ὁ Θεός νά ἀναζητᾶ τόν ἀποστάτη μέ ἐκείνη τήν σπαρακτική γιά τήν διαπίστωσή της ἐρώτηση· «Ἀδάμ, Ἀδάμ, ποῦ εἶ;»· καί πού τότε θά βρεῖ τήν λύση του, ὅταν ὁ ἄνθρωπος παύσει πιά νά μένει κρυμμένος καί ἀρχίσει αὐτός τώρα νά ἀναζητᾶ τόν Θεό, ὥσπου νά τόν συναντήσει στό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Ὁ μεγάλος κατακτητής

«Καί εἰσελθών (ὁ Ἰησοῦς) διήρχετο τήν Ἰεριχώ», γράφει ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς (19,1). Πρίν ἀπό αἰῶνες κάποιος ἄλλος Ἰησοῦς, ὁ Ἰησοῦς ὁ υἱός τοῦ Ναυή, εἶχε μπεῖ θαυματουργικά σ᾿ αὐτήν τήν πόλη, σαλπίζοντας ἐν ὀνόματι Κυρίου παντοκράτορος. Τώρα ὁ Ἰησοῦς, ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, ἔρχεται κι αὐτός κατακτητής στήν Ἰεριχώ. Ἀλλά στόχος του δέν εἶναι τά ψηλά τείχη τῆς Ἰεριχοῦς· στόχος του εἶναι οἱ καρδιές τῶν ἀνθρώπων της, ἐκεῖ ὅπου ὁ Ἰησοῦς ἐγκαθιδρύει τήν δική του βασιλεία. Ἤδη πρίν φθάσει στήν Ἰεριχώ, στά σύνορα Γαλιλαίας καί Σαμαρείας, τόν εἴδαμε νά γκρεμίζει τό φρούριο πού εἶχε στήσει ὁ σατανᾶς σέ δέκα λεπρά σώματα. Διότι ὁ ἀνθρώπινος πόνος μαρτυρεῖ τό ἠθικό κακό, τήν ἁμαρτία, πού εἰσῆλθε στήν ἀνθρωπότητα καί δημιούργησε τήν ἀρρώστια, τήν φτώχια, τόν πόνο, τήν λέπρα, τήν τύφλωση καί τά τόσα κακά. Ἔτσι, στό φρούριο πού ἔχτισε ὁ σατανᾶς μέ τούς δέκα πονεμένους ἀνθρώπους, ἔρχεται ὁ Ἰησοῦς σάν κατακτητής καί ἐλευθερώνει τούς σκλάβους ἀπό τό στρατόπεδο τοῦ πόνου. Ἀκόμη, στήν εἴσοδο τῆς πόλεως, ἀπελευθερώνει ὁ Ἰησοῦς ἕναν τυφλό ἀπό τό σκοτάδι, στό ὁποῖο τόν κρατοῦσε φυλακισμένο ὁ πόνος, ἡ τύφλωση καί πίσω ἀπό αὐτήν ὁ ἀνθρωποκτόνος διάβολος. «Καί ἰδού ἀνήρ ὀνόματι καλούμενος Ζακχαῖος, καί αὐτός ἦν ἀρχιτελώνης, καί οὗτος ἦν πλούσιος» (Λκ 19,2). Νά, τό τρίτο λάφυρο τοῦ Ἰησοῦ! Ἕνας ἁμαρτωλός μέ ὑψηλή κοινωνική θέση.

Ζακχαῖε, ποιός εἶσαι;

Εἶναι περιττό, νομίζω, νά ἐξηγήσω τί σημαίνει ἀρχιτελώνης, ὅταν ὅλοι γνωρίζουμε ὅτι ἡ λέξη τελώνης εἶναι συνώνυμη μέ τόν μεγάλο ἁμαρτωλό. Πόρνες καί τελῶνες εἶναι ἐκεῖνοι πού ἀποτελοῦν τό σῆμα κατατεθέν τῆς διεφθαρμένης καί παραστρατημένης κοινωνίας στήν ἐποχή τοῦ Χριστοῦ. Κι ἄν ἕνας τελώνης εἶναι ἁμαρτωλός, φαντασθεῖτε πόσο ἁμαρτωλός ἦταν ὁ Ζακχαῖος, πού ἦταν ἀρχιτελώνης, «γδάρτης» τοῦ φτωχοῦ λαοῦ, πού ἤπιε αἷμα, πού πάτησε ἐπί πτωμάτων, πού ἀδίκησε, πού ἐκμεταλλεύθηκε. Οἱ τελῶνες ἦταν σκληροί καί ἀπάνθρωποι ἐπιχειρηματίες, πού ἀγόραζαν τούς φόρους ἀπό τό κράτος καί τούς εἰσέ¬πρατταν ἔπειτα γιά λογαριασμό τους ἀπό τόν πτωχό λαό, μέ ἀφάνταστες πιέσεις. Διευθυντής σέ μιά φορολογική ἑταιρεία τελωνῶν ἦταν ὁ Ζακχαῖος καί μποροῦμε νά σκεφθοῦμε ὅλοι μας μέ τί δάκρυα καί τί πόνο ἀδικημένων ἀνθρώπων ἦταν ζυμωμένο ἐκεῖνο τό «πλούσιος», πού συνοδεύει τό ὄνομά του. Κι ὅμως, αὐτός ὁ Ζακχαῖος «ἐζήτει ἰδεῖν τόν Ἰησοῦν τίς ἐστι» (Λκ 19,3). Μέσα σ᾿ αὐτήν τήν φράση κλείνεται ἡ καρδιά τοῦ Ζακχαίου. Οἱ ἄλλοι χαρακτηρισμοί ἀποτελοῦν ἁπλῶς γνωρίσματά του ἐξωτερικά· αὐτό πού πράγματι εἶναι ὁ Ζακχαῖος, λέγεται ἀναζήτησις τοῦ Σωτῆρος, καί εἶναι αὐτό πού πράγματι εἶναι κάθε ἀληθινός ἄνθρωπος. Ὅσο κι ἄν ἀποξενώνεται ἀπό τόν Θεό-Πατέρα, ὅσο κι ἄν κυλιέται μέσα στήν ἀθλιότητα τῆς ἁμαρτίας, ὁ ἄνθρωπος πού κράτησε ἀναμμένη μέσα του τήν σπίθα τῆς θεϊκῆς καταγωγῆς του, νοσταλγεῖ καί ἐπιθυμεῖ τήν ἐπιστροφή στόν Πατέρα, λαχταρᾶ τήν λύτρωση. Μόνο πού χρειάζεται δύναμη γιά νά τήν ἀποφασίσει. Κι ὁ Ζακχαῖος βρῆκε αὐτήν τήν δύναμη· «οὐκ ἠδύνατο ἀπό τοῦ ὄχλου, ὅτι τῇ ἡλικίᾳ μικρός ἦν. Καί προδραμών ἔμπροσθεν ἀνέβη ἐπί συκομορέαν, ἵνα ἴδῃ αὐτόν, ὅτι ἐκείνης ἤμελλε διέρχεσθαι» (Λκ 19,3-4). Ὁ πλούσιος κύριος σάν τό τελευταῖο χαμίνι τοῦ δρόμου προσπαθεῖ νά δεῖ καί ἀνεβαίνει πάνω σέ μιά συκομουριά! Ὁ ἄρχοντας σκαρφαλωμένος πάνω σ᾿ ἕνα δέντρο!
 Ἄ, πόσο πρέπει στ᾿ ἀλήθεια νά ζητοῦσες τόν Κύριο, Ζακχαῖε! Καί πόσο μέ ἐλέγχεις, ὅταν σέ βλέπω νά παραμερίζεις καί ἀξιοπρέπεια καί ὑπόληψη, ὅταν σέ βλέπω νά ὑπερπηδᾶς καί φυσικές ἀδυναμίες καί ἐμπόδια, νά νικᾶς τό μικρό σου ἀνάστημα καί νά τό κάνεις ψηλό ὅσο τό δέντρο, προκειμένου νά δεῖς τόν Ἰησοῦ, νά ἀπολαύσεις τήν σωτηρία! Δέν χορταίνεις μέ τά πλούτη πού ἔχεις, καί καταλαβαίνεις ὅτι τά πλούτη κρύβουν μέσα τους τό δηλητήριο τῆς ἀδικίας, τῆς πλεονεξίας, τό κεντρί τῆς ἀπάτης. Σέ πικραίνει αὐτό, πονᾶς, ἀναστενάζεις. Καί τό ὄνομά σου, Ζακχαῖε, σημαίνει ἀθῶος. Μά ἐσύ φόρτωσες τήν ἀθωότητά σου μέ τόσες κακίες, τόσες ἀδικίες. Κι ὅμως ὅλη αὐτή ἡ σαβούρα, ὅλη ἡ κακία καί ὅλα τά βάρη, τῆς πλεονεξίας, τῆς κακομεταχειρίσεως, δέν μπόρεσαν νά σβήσουν τήν σπίθα πού κρύβεται μέσα στήν ὕπαρξή σου. Καί νά, τώρα, σέ σπρώχνει αὐτή γιά νά δεῖς τόν Ἰησοῦ. Κι εἶναι τόσο δυνατός ὁ πόθος, πού νικᾶς τό μικρό σου ἀνάστημα καί τό κάνεις μεγάλο, νικᾶς τό πλῆθος πού περικυκλώνει τόν Ἰησοῦ καί εἶσαι ἀνάμεσα σέ ὅλους ὁ πιό ψηλός καί βλέπεις καλύτερα ἀπό ὅλους τόν Ἰησοῦ καί σέ βλέπει ἐσένα περισσότερο ἀπό ὅλους ὁ Ἰησοῦς. Εὖγε, Ζακχαῖε. Πέτυχες μιά μεγάλη νίκη.

Ἡ σωτήρια συνάντηση

 Ἀλλά δέν ζητοῦσε μόνον ὁ Ζακχαῖος τόν Κύριο. Πρῶτος ὁ Ἰησοῦς ζητοῦσε αὐτόν· «ἦλθε γάρ ὁ υἱός τοῦ ἀνθρώπου ζητῆσαι καί σῶσαι τό ἀπολωλός» (Λκ 19,10). Ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος, γιά νά πλησιάσει τόν ἁμαρτωλό καί νά τοῦ δώσει τήν εὐκαιρία τῆς συναντήσεως μαζί του. Αὐτή ἀκριβῶς ἡ συνάντηση Θεοῦ καί ἀνθρώπου εἶναι ἡ σωτηρία. Ἤ μᾶλλον ἀπό αὐτήν τήν συνάντηση ἀρχίζει ἡ σωτηρία. Ὁ Ἰησοῦς ἀπό Θεός ἔγινε ἄνθρωπος γιά νά ἐπισκεφθεῖ μιά μέρα τήν Ἰεριχώ, νά ζητήσει καί νά βρεῖ τόν Ζακχαῖο, τό χαμένο αὐτό πρόβατο, καί νά τό ὁδηγήσει στήν λύτρωση. Καί νά, πού βλέπει τό χαμένο πρόβατο σκαρφαλωμένο πάνω στήν συκομουριά. Ὑψώνει τά βλέμματά του· «Ἀναβλέψας ὁ Ἰησοῦς εἶδεν αὐτόν καί εἶπε πρός αὐτόν· Ζακχαῖε, σπεύσας κατάβηθι· σήμερον γάρ ἐν τῷ οἴκῳ σου δεῖ με μεῖναι» (Λκ 19,5). Τό βλέμμα τοῦ Ἰησοῦ βρῆκε τό βλέμμα τοῦ Ζακχαίου καί ἐλεύθερο πέρασε ὥς μέσα στήν καρδιά του. Ἐκεῖ συντελέσθηκε ἡ μετάνοια.
 Μετά τήν ἐπίσκεψη στό σπίτι του «σταθείς ὁ Ζακχαῖος εἶπε πρός τόν Κύριον· ἰδού τά ἡμίση τῶν ὑπαρχόντων μου, Κύριε, δίδωμι τοῖς πτωχοῖς, καί εἴ τινός τι ἐσυκοφάντησα, ἀποδίδωμι τετραπλοῦν» (Λκ 19,8). Εἶναι ἀλήθεια, Ζακχαῖε, ὅτι ὅσο εἰλικρινής κι ἄν μοῦ φαίνεται ἡ ἀναζήτησή σου, δέν θά μέ ἔπειθες ἄν ἔλειπε τοῦτο τό τελευταῖο· ἡ ἀπόφασή σου, ἡ ὁμολογία σου, ἡ μεγάλη αὐτή πράξη τῆς μετανοίας σου. Χρειάζεται, στ᾿ ἀλήθεια, μεγάλη θυσία γιά νά σφραγίσει τήν μεγάλη ἀπόφαση.
 Τήν ἐπιθυμία του νά δεῖ τόν Ἰησοῦ ὁ Ζακχαῖος τήν ἐκδηλώνει, τήν πραγματοποιεῖ στήν ἀπόφασή του νά μετανοήσει. Καί ἡ ἀπόφασή του νά μετανοήσει φαίνεται ξεκάθαρα ὄχι μόνο ἀπό τόν καρδιογνώστη Ἰησοῦ, πού μέ τό βλέμμα του μπαίνει μέσα στά τρίσβαθα τῆς ὑπάρξεως τοῦ Ζακχαίου, ἀλλά καί ἀπό ὅλους τούς ἀνθρώπους γύρω του, ἀκόμη καί ἀπό τούς ἐπικριτές του. Γιατί ὁ Ζακχαῖος ἤδη ἔξω ἀπό τήν πόρτα τοῦ σπιτιοῦ του στέκεται καί κάνει μία μεγάλη διακήρυξη, ὅτι σκορπάει τήν περιουσία του στούς πτωχούς. Νά, τό παλληκάρι, νά, ὁ μεγάλος κατακτητής τῆς ζωῆς, νά, ὁ νικητής τῆς πιό μεγάλης νίκης. Νίκησε τόν ἑαυτό του, νίκησε τά πάθη του, νίκησε τά πλούτη του καί ἀποφασίζει τό παλληκάρι αὐτό τῆς μετανοίας νά ζήσει πλέον σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Δέν λογαριάζει ἄν δίδοντας τήν μισή του περιουσία κι ἄν ἀποζημιώνοντας στό τετραπλάσιο ὅσους ἀδίκησε δέν θά τοῦ ἔμενε στό τέλος τίποτε καί θά καταντοῦσε ὁ τελευταῖος φτωχός, ἕνας ζητιάνος. Ὅπως τά παιδιά, ἕνα παιδί κι αὐτός στίς συκομουριές τῆς Ἰεριχοῦς, φθάνει νά εἶναι μέ τόν Ἰησοῦ, τόν Σωτήρα καί λυτρωτή τῆς ψυχῆς του, αὐτόν πού ἀπό Θεός ἔγινε ἄνθρωπος, κατέβηκε, περπάτησε στούς δρόμους πού περπάτησε ὁ Ζακχαῖος, γιά νά ζητήσει νά βρεῖ τό χαμένο πρόβατο, νά τό ἀγκαλιάσει καί νά τό φέρει στό μαντρί, στήν σωτηρία, στήν λύτρωση, στήν αἰώνια βασιλεία. Ἡ πράξη τῆς μετανοίας τοῦ Ζακχαίου εἶναι πράγματι μία εὔγλωττη θυσία καί μία δυνατή ἐξομολόγηση ἀληθινῆς μετανοίας.

Τό ἀνθρώπινο δρᾶμα καί ἡ λύση του

 Ἀγαπητοί μου, ὁ καθένας μας κουβαλᾶ μέσα του τήν λαχτάρα νά δεῖ τόν Ἰησοῦ, νά συστηθεῖ μαζί του καί νά συνομιλήσει. Ὁ καθένας, ναί, ὁ καθένας. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι τῆς γῆς, κι ἐκεῖνοι πού φαίνονται ἄπιστοι κι ἐκεῖνοι πού βλασφημοῦν τόν Ἰησοῦ καί ἄλλοι πού ὀργανώνονται σέ διάφορα συγκροτήματα καί ὑψώνουν σημαῖες καί ζητοῦν εἰρήνη καί ψάχνουν γιά ἀλήθεια καί λαχταροῦν τήν δικαιοσύνη, ζητοῦν τόν Ἰησοῦ. Ὅποιος ποθεῖ τήν ἀλήθεια στόν κόσμο, ποθεῖ τόν Ἰησοῦ. Ὅποιος ψάχνει γιά δικαιοσύνη, ψάχνει τόν Ἰησοῦ. Ὅποιος ὁδοιπορεῖ γιά τήν εἰρήνη, ὁδοιπορεῖ γιά τόν Ἰησοῦ. Ὅποιος θέλει χαρά, ζητιανεύει τήν εὐτυχία, ζητιανεύει καί θέλει τόν Ἰησοῦ. Ὅλοι, λοιπόν, οἱ ἄνθρωποι, πού ᾿ναι ζητιάνοι τῆς χαρᾶς καί κυνηγοί τῆς ἀλήθειας, σέ τελευταία ἀνάλυση εἶναι ζητιάνοι τοῦ Ἰησοῦ, κυνηγοί τοῦ Ἰησοῦ, ψάχνουν νά βροῦν τόν Ἰησοῦ. Ἄν δέν κατορθώνουν νά συναντήσουν τόν Ἰησοῦ εἶναι γιατί δέν ἔχουν τήν δύναμη νά νικήσουν τά πάθη τους, τίς ἀδυναμίες τους. Δέν ἔχουν τήν δύναμη νά γίνουν παιδιά, ὅπως ὁ Ζακχαῖος, πού ἐπαλήθευσε τόν λόγο τοῦ Κυρίου «ἐάν μή στραφῆτε καί γένησθε ὡς τά παιδία, οὐ μή εἰσέλθητε εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν» (Μθ 18,3). Στ᾿ ἀλήθεια, ἀδελφοί μου, δέν μπορεῖ νά πιστέψει καί νά ἑνωθεῖ μέ τόν Ἰησοῦ μόνον ἐκεῖνος πού δέν θέλει νά μετανοήσει.
 Ὁ Ἰησοῦς εἶναι ζωντανός. «Χθές καί σήμερον ὁ αὐτός καί εἰς τούς αἰῶνας» (Ἑβ 13,8). Ἀναστημένος ὁ Ἰησοῦς. Ἀνοίγει μπροστά μας τήν αἰώνια βασιλεία του, τήν αἰώνια ζωή καί μᾶς καλεῖ νά μποῦμε σ᾿ αὐτήν τήν βασιλεία. Τί εἶναι ἐκεῖνο πού μᾶς ἀπομακρύνει ἀπό τόν Ἰησοῦ; Τί εἶναι ἐκεῖνο πού μᾶς ἐμποδίζει νά πλησιάσουμε τόν Ἰησοῦ, ἐνῶ ψάχνουμε καί ζητοῦμε νά τόν βροῦμε; Εἶναι τά πάθη μας, οἱ ἀδυναμίες μας, τά ἁμαρτήματά μας, μικρά ἤ μεγάλα. Καί πράγματι, δέν μποροῦμε νά πιστέψουμε, ὅταν δέν θέλουμε νά μετανοήσουμε. Οἱ φωνές τοῦ κόσμου, οἱ μέριμνες καί τά πάθη μας, οἱ ἀδυναμίες τῆς σαρκός, μᾶς ἐμποδίζουν νά ξεκαθαρίσουμε μέσα μας αὐτήν τήν λαχτάρα καί πολύ περισσότερο νά τήν ἱκανοποιήσουμε. Ἄν ὅμως ἔστω καί γιά μιά στιγμή, σκύψουμε τό αὐτί μας πάνω στήν καρδιά μας, τότε ὁπωσδήποτε θά ὁμολογήσουμε μέ τό στόμα ἑνός τραγικοῦ ἀνθρώπου, πού ἔψαχνε κι αὐτός νά βρεῖ τήν ἀλήθεια:
«Στοῦ στήθους μας τήν καθάρια μεριά
ἕναν πόθο ἀκοῦμε,
σ᾿ ἕναν Ὕψιστο, Ἅγιο, Ἄγνωστο
μ᾿ εὐγνωμοσύνης χαρά
θεληματικά νά δοθοῦμε».
Ἡ ἱστορία τοῦ Ζακχαίου μᾶς δείχνει τόν τρόπο γιά τήν σωτηρία μας, γιά τήν συνάντησή μας μέ τόν Θεό· κόντρα στό ἄρρωστο θέλημά μας, κόντρα στόν ψεύτικο κόσμο! Ἄν ὁ κόσμος γράφει τό Εὐαγγέλιο στά παλιά του τά παπούτσια καί θέλει νά μ᾿ ἐμποδίσει νά δῶ τόν Θεό, θά κάνω ἐγώ τό ἴδιο γι᾿ αὐτόν καί θά τρέξω μέ λαχτάρα νά βρῶ τόν Ἰησοῦ. Ἄν ὁ ἑαυτός μου μέ κρατᾶ μέ χίλιες δυό προφάσεις καί ἀναστολές μακριά ἀπό τόν Θεό, μέσα στήν ἀξιοπρέπεια μιᾶς ἀπαίσιας συμβατικότητας, θά πῶ ὄχι στήν μιζέρια μου καί θά πέσω στά πόδια τοῦ Ἰησοῦ καί θά τοῦ πῶ:
 Κύριε, μέχρι τώρα ἀρκετά δούλεψα στό κακό καί στήν ἁμαρτία, στήν πλεονεξία καί στήν διαφθορά. Κουράστηκα. Δέν ἀντέχω πιά ἄλλο νά ἁμαρτάνω! Κύριε, δέξου με, σέ παρακαλῶ. Κύριε, ἔλα, κάνε λίγα βήματα σέ μένα, πού δέν μπορῶ περισσότερο νά περπατήσω. Ἀπό δῶ καί πέρα «παρελθέτω κόσμος καί ἐλθέτω χάρις». Θέλω, Κύριε, ἀπό δῶ καί πέρα νά ζῶ στήν φιλία σου, στήν συντροφιά σου, σέ ὅλη μου τήν ζωή μέ σένα αἰώνια στόν οὐρανό, μέ σένα, Κύριε.

Στέργιος Ν. Σάκκος, Ἀπολύτρωσις 36 (1981) 24-26