Γονεῖς!
    Δίδετε χριστιανικά ὀνόματα εἰς τά παιδιά σας.
 
    Καθώς ὁ ᾿Ιωακείμ καί ἡ ῎Αννα δέν ἐπροτίμησαν τό ἀρσενικόν ἀπό τό θηλυκόν, ἔτσι καί ἡ εὐγενία σας νά μήν προτιμᾶτε τά ἀρσενικά παιδιά σας ἀπό τά θηλυκά, διατί ὅλα τά πλάσματα τοῦ Θεοῦ εἶνε. Καθώς ὁ ᾿Ιωακείμ καί ἡ ῎Αννα ἔβγαλαν τήν Θεοτόκον τό ὄνομα μέ νόημα Μαρία, ὁμοίως καί ἡ εὐγενία σας, ὅταν βαπτίζετε τά παιδιά σας, νά τά ἐβγάνετε εἰς τό ὄνομα τῶν ῾Αγίων, ὁπού ἔχουμε νόημα. Μαρία θέλει νά εἰπῇ, κυρία, ὡσάν ὁπού ἔμελλεν ἡ Θεοτόκος νά γίνῃ βασίλισσα τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς καί πάσης νοητῆς καί αἰσθητῆς κτίσεως, νά παρακαλῇ διά τάς ἁμαρτίας μας. Νικόλαος τό ὄνομα λέγεται ἐκεῖνος ὁπού ἐνίκησε τούς λαούς, τούς δαίμονας, τά πάθη. Γεώργιος λέγεται γεωργημένον φυτόν, στολισμένον μέ καρπούς, μέ ἀρετάς χριστιανικάς. Παρασκευή λέγεται ἐκείνη πού ἑτοιμάσθη διά τόν Χριστόν.
 

Χριστιανική ἀνατροφή τῶν παιδιῶν

 
    Νά κάμῃς μίαν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, τῆς Παναγίας, τοῦ Προδρόμου, νά ἔχῃς καί τόν ἅγιον τοῦ παιδιοῦ σου. Καί ὅταν τό παιδίον σηκώνεται ἀπό τόν ὕπνον καί σοῦ γυρεύῃ ψωμί, μήν τοῦ δίδῃς, μόνον νά πάρῃς τό ψωμί, νά τό βάλῃς ἐμπρός εἰς τήν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ καί νά τοῦ εἰπῆς· ᾿Εγώ, παιδί μου, δέν ἔχω ψωμί· ὁ Χριστός ἔχει. Σήκω νά κάμῃς τόν σταυρόν σου, νά παρακαλέσωμε τόν ἅγιόν σου νά παρακαλέσῃ τόν Χριστόν νά σοῦ τό δώσῃ. Καί ἔτσι τό παιδίον παρακινεῖται διά τήν ἀγάπην τοῦ ψωμιοῦ καί, εὐθύς ὁπού ξυπνᾷ, τόν ἅγιόν του βλέπει. Βλέποντας τότε ὁ διάβολος τό παιδίον πώς ἔχει τήν ἐλπίδα του εἰς τόν Χριστόν καί εἰς τόν ἅγιόν του κατακαίεται καί φεύγει. Καί ἔτσι νά συνηθίζετε τά παιδιά σας, νά τά παιδεύετε ἀπό μικρά, διά νά συνηθίζουν εἰς τόν καλόν δρόμον.
    Καί ἄν θέλῃς νά ζήσῃ τό παιδίον, ἐγώ νά σέ εἴπω πῶς νά κάμῃς· νά κάμῃς τοῦ παιδιοῦ σου ἕνα φόρεμα καί ἄλλο ἕνα ἐκείνου τοῦ πτωχοῦ παιδιοῦ· καί διά τό χατίρι ἐκείνου τοῦ πτωχοῦ παιδιοῦ χαρίζει ὁ Θεός τήν ζωήν τοῦ παιδιοῦ σου. Καί νά ἀγαπᾷς τά πτωχά τά παιδιά καλύτερα ἀπό τά ἐδικά σου· εἰ δέ καί νά ζητᾷς πῶς νά δίνῃς τοῦ παιδιοῦ σου νά τρώγῃ καί νά πίνῃ καλά, νά ἔχῃ εὔμορφα φορέματα, καί δι’ ἐκεῖνο τό πτωχό νά μή σέ μέλῃ, αὔριο βλέπεις τό παιδί σου ἀποθαμένο καί καίγεται ἡ καρδιά σου. Καί ἐνῷ τό πτωχό, τό ξυπόλητο, τό γυμνό, τό πεινασμένο, τό καταφρονεμένο τό βλέπεις θρεμμένο καί εἶνε ὡσάν τό γουρουνόπουλο, καί τό ἐδικό σου γίνεται ὡσάν χτικιασμένο.
 
 

᾿Επ. Αὐγουστίνου Καντιώτη,
Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός.

  Στήν κάψα τοῦ καλοκαιριοῦ δροσιά καί αὔρα κι ἀνάσα ψυχῆς οἱ παρακλήσεις τοῦ Δεκαπενταυγούστου γίνονται βάλσαμο στήν πονεμένη καρδιά, ἐλπίδα στά ἀδιέξοδα τοῦ νοῦ, εἰρήνη στῆς ψυχῆς τήν ταραχή. Στήν πυκνοκατοικημένη πόλη καί στό ἀπόμακρο χωριουδάκι, στόν μεγαλόπρεπο ναό καί στό ταπεινό ξωκκλήσι, καίει μπρός στῆς Παναγιᾶς τήν εἰκόνα ἡ λευκή λαμπάδα ἤ τό ταπεινό λιανοκέρι τῆς εὐλάβειας κι εὐωδιάζει τό θυμίαμα τῆς προσευχῆς· «Τήν πᾶσαν ἐλπίδα μου εἰς σέ ἀνατίθημι, μῆτερ τοῦ Θεοῦ»! Κουρασμένοι καί ταλαιπωρημένοι ἀπό τόν ἀγώνα τῆς ζωῆς, τσακισμένοι ἀπό τήν ἀγωνία τῆς καθημερινότητας καί τήν ἀνασφάλεια τῶν πονηρῶν ἡμερῶν μας, ζητοῦμε ἕνα στήριγμα, μιά ἐλπίδα, μιά ἀνάσα. Καί τήν βρίσκουμε οἱ πιστοί στόν παντοδύναμο Θεό, στόν ὁποῖο προστρέχουμε μέ τίς πρεσβεῖες τῆς Παναγίας μητέρας του.
 Δέν πρέπει νά λησμονοῦμε ὅτι τό χάος πού χωρίζει τόν ἁμαρτωλό ἄνθρωπο –καί ποιός τάχα δέν σφαδάζει κάτω ἀπό τόν βραχνᾶ τῆς ἁμαρτίας;- ἀπό τόν πανάγιο καί παντοδύναμο Θεό, τό γεφύρωσε ἡ πανάχραντη θυσία τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Αὐτός, ὁ κατά φύσιν Υἱός τοῦ Θεοῦ, εἶναι ὁ φερέγγυος «μεσίτης Θεοῦ καί ἀνθρώπων» (Α΄Τι 2,5), πού μέ τό αἷμα του ξέπλυνε τά κρίματά μας καί μᾶς θρόνιασε στήν ἀγκαλιά τοῦ Πατέρα ὡς «υἱούς Θεοῦ κατά χάριν». Μέ ποιό ἀνθρώπινο παράδειγμα νά παραστήσουμε αὐτή τήν δωρεά; Ποιός ἄρχοντας τόσο πλούσιος, τόσο ἰσχυρός ὅσο ὁ παντοδύναμος Θεός, καταδέχεται νά υἱοθετήσει ἕνα παιδί σάν τόν ἁμαρτωλό ἄνθρωπο, τόσο φτωχό, τόσο ἀδύναμο, καί ἀνάξιο κάθε τιμῆς καί ἀγάπης; Ἀνεπανάληπτη καί ἀσύλληπτη γιά τά ἀνθρώπινα δεδομένα ἡ ἱστορία τῆς υἱοθεσίας μας ἀπό τόν Θεό. Καί πῶς ἐνεργεῖται; «Κατά τήν εὐδοκίαν τοῦ θελήματος αὐτοῦ» (Ἐφ 1,5), πού σημαίνει ὅτι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὁ πόθος καί ἡ λαχτάρα του εἶναι ἡ δική μας σωτηρία, ὁ Θεὸς «πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι καί εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν» (Α΄Τι 2,4).
 Μέ τό λυτρωτικό του ἔργο ὁ ᾿Ιησοῦς Χριστός ἔγινε ἡ «στολή παρρησίας» γιά τούς ἁμαρτωλούς, πού μέ τό βάπτισμα ντυθήκαμε τόν Χριστό. «Ὅσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε, Χριστόν ἐνεδύσασθε» (Γα 3,27), διδάσκει ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Αὐτό σημαίνει ὅτι τό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ εἶναι πλέον τό πρόσωπο τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ὅσες φορές, καί μετά τό βάπτισμα, πέφτουμε, ἁμαρτάνουμε -ὄχι προγραμματίζοντας τήν ἁμαρτία, ἀλλά ἀπό ἀνθρώπινη ἀδυναμία καί συναρπαγή τοῦ πονηροῦ, ἀπό κακιά ὥρα-, ἐφόσον μετανοοῦμε εἰλικρινά καί ζητοῦμε τό ἔλεος τοῦ Κυρίου, Ἐκεῖνος μᾶς συγχωρεῖ.
 Γιά νά πραγματοποιήσει τό σχέδιο τῆς σωτηρίας μας ὁ Θεός χρησιμοποίησε μία γυναίκα, ἡ ὁποία τοῦ δάνεισε τά ἁγνά αἵματά της, τόν φιλοξένησε στήν μήτρα της, τόν ἔθρεψε μέ τό γάλα της, τόν κράτησε στήν ἀγκαλιά της, συνδέθηκε μαζί του μέ τόν πιό δυνατό καί ἱερό ἀνθρώπινο δεσμό, τόν δεσμό μάνας καί παιδιοῦ. Ἐκεῖνος μᾶς ἔδωσε τό δικαίωμα καί τήν χάρη νά προστρέχουμε στήν ἀγκαλιά τῆς Παναγίας Μητέρας του, διότι ὁ ἴδιος τήν κατέστησε καί δική μας μητέρα, ὅταν ἐπάνω ἀπό τόν σταυρό τήν ἐμπιστεύθηκε στόν μαθητή του Ἰωάννη (βλ. Ἰω 19,27) καί δι᾽ αὐτοῦ σέ ὅλη τήν Ἐκκλησία.
 Ἡ Παναγία, πού ὑπῆρξε ἡ «κεχαριτωμένη» (Λκ 1,28) ἀπό τόν Θεό, παραμένει στό ἐπίπεδο τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας, τῶν κεχαριτωμένων «ἐν τῷ ἠγαπημένῳ» (Ἐφ 1,6). Εἶναι τό τέλειο πρότυπο τῆς ἄμωμης Νύμφης τοῦ Χριστοῦ, τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά καί τῆς κάθε πιστῆς ψυχῆς. Ὅπως γιά νά φθάσουν οἱ ἄνθρωποι στόν τέλειο δεσμό μέ τόν Ἰησοῦ Χριστό, γιά νά γίνουν μέλη Χριστοῦ, πρέπει νά γίνουν μέλη τῆς Ἐκκλησίας, παρόμοια τούς συνδέει ἀληθινά μέ τόν Χριστό ὁ δεσμός μέ τήν Θεοτόκο, μέ τῆς ὁποίας τήν μεσολάβηση ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὁ πρωτότοκος ἀδελφός τῶν πιστῶν. Χάρη σ᾽ αὐτή τήν ἐξαιρετική θέση πού κατέχει στό σχέδιο τῆς σωτηρίας μας ἡ Παναγία χαιρετίζεται ὡς ἡ «στολή τῶν γυμνῶν παρρησίας», τό θάρρος, τό κουράγιο καί ἡ ἀπαντοχή μας. Εἶναι ἡ μητέρα τοῦ Θεανθρώπου, πού μέ παρρησία δέεται καί παρακαλεῖ καί μεταφέρει σ᾽ Ἐκεῖνον κάθε δικό μας αἴτημα· «πολλά γάρ ἰσχύει δέησις μητρός πρός εὐμένειαν Δεσπότου». Συμπαραστέκεται στήν ζωή μας μέ τά ἄπειρα θαύματά της. Εἶναι «προστασία τῶν χριστιανῶν ἀκαταίσχυντος, μεσιτεία πρός τόν Ποιητήν ἀμετάθετος». Στό πρόσωπό της συναντοῦμε ἄρρηκτα συνδεδεμένες τήν εὐδοκία τοῦ Θεοῦ πρός τούς θνητούς καί τήν παρρησία τῶν θνητῶν πρός τόν ἅγιο καί πολυεύσπλαγχνο Θεό.

Στέργιος Ν. Σάκκος

 Ἡ πιό εὐπρόσδεκτη τιμή γιά τήν πανάσπιλη Μητέρα τοῦ Κυρίου, πού μέ μητρική στοργή ἀγκαλιάζει ὅλους τούς χριστιανούς, εἶναι ἡ μίμηση τῆς δικῆς της στάσης, ἡ ὑπακοή στόν Μονογενῆ Υἱό καί Θεό της.
 Μήνας τῆς Παναγιᾶς ὁ Αὔγουστος σηματοδοτεῖται ἀπό τήν εὐλάβεια τοῦ λαοῦ πρός τήν σεπτή καί πανάχραντη μορφή της. Τά θυμιάματα τῶν Παρακλήσεων διαχέουν τήν εὐωδία τῆς Παναγίας Μητέρας τοῦ Κυρίου μας, πού ἔγινε καί δική μας μητέρα, καί διαποτίζουν μέ τήν χάρη της τόν Δεκαπενταύγουστο, μέ ἀποκορύφωμα τήν γιορτή τῆς Κοιμήσεώς της, πού εἶναι ἡ Πασχαλιά τοῦ καλοκαιριοῦ. Κι ἔπειτα, ἡ ἀπόδοση τῆς γιορτῆς, τά ἐννιάμερα τῆς Παναγίας, μία ἀκόμη ἀφορμή γιά νά μεγαλύνουμε τήν «ἱερά καί εὐκλεῆ μνήμη της», τήν «πεποικιλμένην τῇ θείᾳ δόξῃ».
 Πάμπολλοι καί συγκινητικοί οἱ πατερικοί λόγοι πού προσπαθοῦν νά εἰσδύσουν στό μυστήριο τῆς Θεοτόκου. Λυτρικώτατοι οἱ ἐκκλησιαστικού ὕμνοι, πού τήν ἐξυμνοῦν καί τήν ἐγκωμιάζουν, ἀμέτρητοι οἱ στίχοι καί τά κείμενα, πού γιά χάρη της συνέθεσαν ἐπώνυμοι καί ἀνώνυμοι δημιουργοί, ἀδιάκοπες οἱ ἐπικλήσεις μικρῶν καί μεγάλων στήν προστασία καί σκέπη της. Μά ὅλα ἀποδεικνύονται μικρά καί ἀσήμαντα μπρός στήν οὐρανομήκη μορφή της, παιδικά ψελλίσματα κι ἀδέξιες ἀντιγραφές τοῦ βαρυσήμαντου τίτλου μέ τόν ὁποῖο τήν τίμησε ὁ ἴδιος ὁ Θεός· «ἡ Κεχαριτωμένη»!   
 Κανένα πρόσωπο τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας δέν μπορεῖ νά συγκριθεῖ ἤ νά παραβληθεῖ μαζί της. Αὐτό ἀκριβῶς δηλώνει καί τό ὄνομά της Παναγία∙ ἀπ’ ὅλους τούς ἁγίους «ὑπερτέρα». Λίγα ρινίσματα ἀπό τόν ἀμύθητο θησαυρό πού περικλείει τοῦτο τό θεῖο σκεῦος θά συλλέξουμε μελετώντας κάποια ἀπό τά στοιχεῖα τοῦ Θεοτίμητου προσώπου της.
 Ἡ Παναγία εἶναι τό ἀπόσταγμα τῶν ἐκλεκτῶν τοῦ Θεοῦ: Μετά τήν ἔξοδο τῶν πρωτοπλάστων ἀπό τόν παράδεισο, γιά τήν ἐπίτευξη τοῦ σχεδίου τῆς σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων ὁ Θεός διάλεξε ἕνα πρόσωπο, τόν Ἀβραάμ. Καί τόν διάλεξε γιά τήν πίστη του τήν μοναδική, πού πιστοποιήθηκε μέ τήν ἀπόλυτη καί πολυδοκιμασμένη ὑπακοή του. Εἶναι ὁ πατέρας τῆς πίστεως ὁ Ἀβραάμ. Ἀπό αὐτόν γεννήθηκε ὁ ἐκλεκτός λαός τοῦ Θεοῦ, ὁ Ἰσραήλ, πού τό στοιχεῖο γνησιότητός του εἶναι ἡ πίστη. Ἀπό τίς ἀμέτρητες γενιές τῶν Ἰσραηλιτῶν ἕνα μικρό μέρος ἀποτελεῖ τό ἐκλεκτό λεῖμμα, τό κατάλοιπο, τούς ἐκλεκτούς τοῦ Θεοῦ. Καί τούτων τῶν ἐκλεκτῶν τό ἀπόσταγμα εἶναι ἡ κόρη τῆς Ναζαρέτ, ἡ Παρθένος Μαρία!
 Εἶναι ἡ μοναδική συνεργάτρια τοῦ Θεοῦ: Ὁ Θεός «εἶπε καί ἐγενήθησαν» τά σύμπαντα. Δημιούργησε τά πάντα μέ μόνο τόν δημιουργικό λόγο του. Τήν καινή κτίση ὅμως, τόν νέο παράδεισο τῆς Ἐκκλησίας, δέν θέλησε νά τόν δημιουργήσει μόνος του, ἀλλά ζήτησε συνεργάτες. Πολλοί εἶναι οἱ χοροί τῶν ἁγίων: προφῆτες, ἀπόστολοι, μάρτυρες, ἀσκητές, πατέρες καί διδάσκαλοι, νεομάρτυρες καί ὁμολογητές καί τόσοι ἄλλοι, πλῆθος ἀναρίθμητο. Συνεργάστηκαν ὅλοι μέ τόν Θεό στό ἔργο τῆς σωτηρίας, ἀλλά ἡ Παρθένος Μαρία εἶναι μοναδική! Ὁ τρόπος, τό εἶδος τῆς συνεργασίας της εἶναι ἀνεπανάληπτο: Δάνεισε στόν Θεό τόν ἑαυτό της, ὥστε νά γίνει Θεάνθρωπος, γιά νά μπορέσει νά μᾶς πλησιάσει, νά μᾶς σώσει, νά ἔχει σῶμα καί αἷμα καί νά μπορεῖ νά τά θυσιάσει γιά μᾶς (βλ. Ἑβ 2,15).
 Τί καταπληκτικό! Μία Κόρη κυοφόρησε στά σπλάγχνα της τόν Θεό ἐννιά μῆνες, κι ἔπειτα τόν θήλασε καί τόν μεγάλωσε σάν ὅλα τά παιδιά τοῦ κόσμου. Τί ὑπερφυής συνεργασία! Κανείς ποτέ στούς αἰῶνες δέν συνεργάστηκε ἔτσι μέ τόν Θεό. Ἰλιγγιᾶ ὁ νοῦς, ἀδυνατεῖ νά συλλάβει τοῦτο τό μέγα μυστήριο.
 Ἀλλά ἡ Παναγία δέν εἶναι μόνο Θεοτόκος, Θεομήτωρ. Εἶναι καί Θεόνυμφη, ἐκλεκτή τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή ὁ Θεός θέλησε νά βρεῖ ἀπό τήν ἀνθρωπότητα μία παρθένο γιά νά γεννηθεῖ ὁ Υἱός του. Ἔψαξε μέσα στούς αἰῶνες καί διάλεξε τήν Μαρία. Ἄν δέν τήν εἶχε βρεῖ, καί σήμερα γεννιόταν ἡ Παναγία, σήμερα θά γινόταν ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ! Ἀπό τά δισεκατομμύρια δισεκατομμυρίων τῶν ἀνθρώπων ὅλων τῶν αἰώνων τό πρόσωπο πού ἀπέσπασε τήν συμπάθεια τοῦ Θεοῦ, τήν εὔνοιά του, ἦταν ἡ Παρθένος Μαρία. Τῆς τό ἀποκαλύπτει ὁ θεϊκός ἀπεσταλμένος, ὁ ἄγγελος Γαβριήλ˙ «εὗρες γάρ χάριν, παρά τῷ Θεῷ» (Λκ 1, 30)!
 Γι’ αὐτό ἡ Παναγία εἶναι ἡ Μία μετά τόν Ἕνα. Καί μέ αὐτή τήν ἔννοια ὀνομάζεται Παναγία. Πιστεύουμε καί διακηρύττουμε ὅτι «εἷς ἅγιος, εἷς Κύριος Ἰησοῦς Χριστός». Ἕνας εἶναι ὁ ἀπόλυτα ἅγιος, ὁ Θεός· ἀλλά μέσα στήν Γραφή ὀνομάζονται ἅγιοι καί ὅλοι ἐκεῖνοι πού ξεχωρίζουν τόν ἑαυτό τους γιά τόν Θεό, οἱ πιστοί. Ἀπό ὅλους αὐτούς τούς ἁγίους ἡ παρθένος Μαρία εἶναι ἡ ὑψηλοτέρα, ἡ λαμπροτέρα, ἡ ἁγιωτέρα, ἡ Παναγία!
 Πῶς νά μιλήσει καί πῶς νά περιγράψει κανείς τίς ἀρετές καί τίς χάρες τῆς Παναγίας; Πῶς νά ἦταν, ἄραγε, αὐτή ἡ ὑπερτέλεια ὕπαρξη, ὥστε τό κάλλος τῆς ψυχῆς της νά ἑλκύσει τόν Θεό; Καί νά σκεφθεῖ κανείς ὅτι ὁ Θεός βλέπει ὅ,τι ἀδυνατεῖ νά διακρίνει τό ἀνθρώπινο μάτι καί δέν μπορεῖ νά συλλάβει τό ἀνθρώπινο μυαλό.
 Πῶς νά ἐννοήσεις τήν γιγάντια πίστη αὐτῆς τῆς ὑπέρτιμης θυγατέρας τοῦ Ἀβραάμ; Μιά πίστη πού εἶναι ἡ πηγή καί τῶν ἄλλων ἀρετῶν καί χαρισμάτων της. Μιά πίστη πού ἀποτυπώνεται στήν ἔνθερμη προσευχή καί στόν ἄκρατο ζῆλο γιά τήν μελέτη τῆς ἁγίας Γραφῆς.
 Εἶναι ἀλήθεια ὅτι οἱ ἄνθρωποι τῆς δυνατῆς καί καθαρῆς προσευχῆς εἶναι ἐπίσης καί ἄνθρωποι μελέτης τῆς Γραφῆς. Μέσα στήν ἁγία Γραφή ἀκοῦνε τόν Θεό νά τούς μιλάει καί μέ τήν προσευχή μιλοῦν οἱ ἴδιοι στόν Θεό. Καί ἡ Παναγία εἶχε αὐτό τό μυστικό καί καθαρό διάλογο μέ τόν Θεό. Εἶναι ὁ ἄνθρωπος τῆς προσευχῆς καί τῆς ἁγίας Γραφῆς. Φαίνεται ἀπό ὅσα διαβάζουμε γι' αὐτήν τόσο στήν Παλαιά ὅσο καί στήν Καινή Διαθήκη καί μάλιστα ἀπό τόν ὕμνο της στόν Θεό πού διασώζει ὁ εὐαγγελιστής Λουκᾶς (1,47-55), καί ἡ Ἐκκλησία μας τόν χρησιμοποιεῖ στήν λατρεία της ὡς τήν Ἐνάτη Ὠδή.
 Πῶς νά προσεγγίσεις τήν ἁγνότητα τῆς Πανάσπιλης; Καί πῶς νά ἐννοήσεις τήν ἀγάπη ἐκείνης πού ἔγινε ἡ μητέρα τῆς ἐνσαρκωμένης Ἀγάπης; Ἡ Παναγία εἶχε τήν τέλεια ἁγνότητα, ἐφόσον παρέμεινε στούς αἰῶνες ὡς ἡ Παρθένος, καί τήν τέλεια καί ἔμπρακτη ἀγάπη. Γι' αὐτό καί στήν συνείδηση ὅλου τοῦ ὀρθοδόξου κόσμου εἶναι ἡ Μητέρα πάντων.
 Μέσα στά κείμενα τῆς Καινῆς Διαθήκης λαμπρότατη προβάλλει ἐπίσης ἡ ταπεινοφροσύνη καί ἡ ὑπακοή τῆς Παναγίας μας· ἡ ὑπακοή εἶναι ἡ πράξη τῆς ταπεινοφροσύνης. Προβάλλει ἡ σεμνότητα, ἡ ἐργατικότητα, ἡ λεβεντιά, ἡ σύνεση, ἡ σιωπή της καί τόσες ἄλλες ἀρετές, πού τήν καθιστοῦν τό τέλειο πρότυπο τοῦ ἐν Χριστῷ ἀνθρώπου. Εἶναι ἡ πρώτη καί τέλεια χριστιανή, πού ὁ Θεός τήν προσφέρει ὡς τό ἐπιτυχημένο πείραμα τοῦ Εὐαγγελίου γιά τήν Ἐκκλησία του.
 Συγχρόνως ἡ Παναγία εἶναι καί τό κριτήριο ὀρθοδοξίας καί ὀρθοδόξου ἐκκλησιολογίας. Οἱ προτεσταντικές ὁμάδες ὑποτιμοῦν τό σεπτό πρόσωπό της∙ τήν θεωροῦν μία συνηθισμένη γυναίκα, πού μετά τήν ἐκ Πνεύματος ἁγίου γέννηση τοῦ Ἰησοῦ γέννησε καί ἄλλα παιδιά μέ τόν Ἰωσήφ. Οἱ παπικοί τήν ὑπερτιμοῦν κι ἔτσι τήν προσβάλλουν καί τήν βλασφημοῦν, ἀφοῦ αὐθαίρετα τήν ἀνεβάζουν στό ὕψος θεᾶς.
 Ἀνάμεσα στίς αἱρετικές παρεκκλίσεις ἡ ὀρθόδοξη πίστη προβάλλει τό αὐθεντικό πρόσωπο τῆς Παναγίας καί ὁριοθετεῖ τήν τιμητική σχέση τῶν πιστῶν πρός αὐτήν. Καί, βέβαια, ἡ πιό εὐπρόσδεκτη τιμή γιά τήν πανάσπιλη Μητέρα τοῦ Κυρίου, πού μέ μητρική στοργή ἀγκαλιάζει ὅλους τούς χριστιανούς, εἶναι ἡ μίμηση τῆς δικῆς της στάσης, ἡ ὑπακοή στόν Μονογενῆ Υἱό καί Θεό της. Στήν κάθε περίσταση τῆς ζωῆς νά μποροῦμε νά λέμε «γενηθήτω τό θέλημά σου»!
 

Στέργιος Ν. Σάκκος

Δίπλα στό πρόσωπο τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, πού εὐδόκησε νά δανεισθεῖ τή σάρκα της καί νά μπεῖ στήν ἱστορία ὡς ὁ Μονογενής Υἱός τῆς Παρθένου, ἡ Παναγία Μητέρα τοῦ Κυρίου κατέχει μία θέση μοναδική. ᾿Ανάμεσα στήν ὑπερτίμηση τῶν παπικῶν, πού σχεδόν θεοποίησαν τή σεμνή κόρη τῆς Ναζαρέτ, καί στήν ὑποτίμηση τῶν προτεσταντῶν, πού τή θεωροῦν ὡς μία ἁπλή γυναίκα, σύζυγο τοῦ ᾿Ιωσήφ, στέκει ἡ ὀρθόδοξη πίστη μας. ᾿Εδῶ ἡ Θεοτόκος ἀπολαμβάνει τήν πρέπουσα τιμή. Τό πρόσωπό της ἀναδεικνύεται κριτήριο ὀρθοδοξίας, καθοριστικό γιά τή διατύπωση τῶν δογματικῶν ὅρων.
    Ζωντανή κι ἀγαπημένη ἡ μορφή της στίς καρδιές τῶν πιστῶν ἐκπληρώνει ἀνά τούς αἰῶνες τήν προφητική διαβεβαίωση τῆς ἴδιας· «ἀπό τοῦ νῦν μακαριοῦσι με πᾶσαι αἱ γενεαί» (Λκ 1, 48). Πλῆθος οἱ γιορτές πρός τιμήν της ἀγκαλιάζουν ὅλα τά γεγονότα τῆς ζωῆς της, ἀπό τή σύλληψη ὥς τήν κοίμησή της. ᾿Αναρίθμητα τά πρόσωπα πού φέρουν τό ὄνομά της, πάμπολλοι οἱ ναοί καί τά ἐξωκλήσια τά ἀφιερωμένα στή χάρη της μαρτυροῦν τή βαθειά εὐλάβεια τοῦ λαοῦ στό πρόσωπό της. Πράγματι, ποιός ἀπό μᾶς, μικρό παιδί ἀκόμη, δέν ψέλλισε προσευχές στή μεγάλη Μάνα; Ποιός δέν τήν ἔχει ἐπικαλεσθεῖ καί δέν ἔχει προστρέξει στή δική της πρεσβεία σέ κάθε δυσκολία;
    ῞Οπως ὅλα τά θέματα τῆς ὀρθοδόξου παραδόσεώς μας, ἔτσι καί ἡ θέση τῆς Παρθένου στήν πίστη μας ἔχει σαφῶς ἁγιογραφική στήριξη καί ἀφετηρία. Λιτά ἀλλά πολύ εὔγλωττα προβάλλει ἡ Κ. Διαθήκη τήν ὑπέρλογη καί μοναδική συμβολή της στή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Σ᾿ ὅλους τούς σταθμούς τῆς θείας οἰκονομίας, ἀπό τόν Εὐαγγελισμό μέχρι τήν ᾿Ανάληψη, ὅπως ἱστοροῦν τά Εὐαγγέλια, ἡ Παρθένος κατέχει θέση πρωταρχική. ᾿Αλλά ἐκτός ἀπό τίς ἱστορικές διηγήσεις, τά Εὐαγγέλια περιέχουν ἐπίσης ἐξαίσιους καί θεόπνευστους ἐγκωμιαστικούς ὕμνους· τό χαιρετισμό τοῦ ἀγγέλου, τόν «ἀσπασμό» τῆς ᾿Ελισάβετ, τήν προφητεία τῆς ἴδιας τῆς Θεομήτορος ἀλλά καί τό μακαρισμό τῆς γυναίκας ἀπό τό ἀνώνυμο πλῆθος. Αὐτά ἀποτελοῦν τήν ἀπαρχή καί τό ἔναυσμα γιά τά ἐγκώμια πού θά τῆς ἀπευθύνουν οἱ πιστοί ὅλων τῶν αἰώνων.    
    Ἰδιαίτερα στίς ᾿Επιστολές τοῦ ἀποστόλου Παύλου παρουσιάζεται ἡ ἱερή της προσωπικότητα μέσα ἀπό σύντομες ἀλλά τόσο σαφεῖς ἀναφορές, ὥστε καί μόνο αὐτές ἀρκοῦν γιά νά σκιαγραφήσουμε τό πορτραῖτο τῆς Παναγίας μας. Στόν περιορισμένο χῶρο αὐτοῦ τοῦ ἄρθρου μόνο ἐπιλεκτικά καί ἐπιγραμματικά θά μνημονευθοῦν.
     Στήν πρός Ρωμαίους ᾿Επιστολή, καθώς ἀναφέρεται ὁ ἀπόστολος στήν ἀνθρώπινη φύση τοῦ ᾿Ιησοῦ σημειώνει· «γενόμενος ἐκ σπέρματος Δαυΐδ κατά σάρκα» (1,3). Παρόμοια στό κύκνειο ἄσμα του, στή Β´ πρός Τιμόθεον ᾿Επιστολή, παραδίδοντας ὁ ἀπόστολος στόν ἀγαπημένο του μαθητή τό «εὐαγγέλιον», τό ὅλο μυστήριο τοῦ ἀποκαλυφθέντος Θεοῦ ἀπό τήν ἐνανθρώπηση μέχρι τό θάνατο καί τήν ἀνάσταση, μνημονεύει «᾿Ιησοῦν Χριστόν ἐγηγερμένον ἐκ νεκρῶν, ἐκ σπέρματος Δαυΐδ» (2,8). ῾Ως ἄνθρωπος ὁ Χριστός προῆλθε ἀπό τό γενεαλογικό δένδρο τοῦ Δαυΐδ. Δέν εἶχε καμία σχέση αἵματος μέ τόν μνήστορα ᾿Ιωσήφ, διότι γεννήθηκε ἀσπόρως ἀπό τή Μαρία, ἀπόγονο τοῦ βασιλικοῦ γένους τοῦ Δαυΐδ. Διά μέσου αὐτῆς ἐκπληρώνονται στό πρόσωπό του ὅλες οἱ μεσσιακές προφητεῖες πού τόν περιμένουν ὡς «σπέρμα», ἀπόγονο, τοῦ Δαυΐδ.
    Ἡ παρουσία τῆς Παρθένου Μαρίας στό προσκήνιο τῆς ἱστορίας συμπίπτει μέ «τό πλήρωμα τοῦ χρόνου», ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ὁ θεόπνευστος Παῦλος στήν πρός Γαλάτας ᾿Επιστολή (4,4). ῾Ο λαός τοῦ Θεοῦ, πού σάν φυτώριο καλλιεργοῦνταν μέ τό νόμο καί τό θέλημά του, εἶχε φθάσει στήν ἀκμή τῆς ἀποδόσεώς του· εἶχε νά δώσει στόν Θεό τόν πιό ἐκλεκτό βλαστό του, τήν Παρθένο Μαρία. Τήν ὥρα πού ἐκείνη συγκατανεύει στό θέλημα τοῦ Κυρίου καί ὑπάκουα παραδίδει τόν ἑαυτό της στό «ρῆμα» τοῦ ἀγγέλου (Λκ 1,38), φθάνει τό πλήρωμα τοῦ χρόνου· ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ σκηνώνει στά σπλάχνα της. Γεννιέται ἐκ γυναικός ὁ Χριστός, ὅπως κάθε κοινός ἄνθρωπος, ἀλλά μέ μία στοιχειώδη διαφορά· γεννιέται «ἄνευ σπορᾶς πατρός», ὅπως εἶχε προφητευθεῖ στήν Παλαιά Διαθήκη.
    Στήν κλίμακα τῶν ταπεινώσεων τοῦ Θεανθρώπου, πού τόσο ἀνάγλυφα παρουσιάζεται στήν πρός Φιλιππησίους ᾿Επιστολή, ὁ ἀπόστολος ἐπισημαίνει δύο ὁριακά σημεῖα· τήν ἐνανθρώπηση ὡς ἀρχή  καί τό σταυρό ὡς τήν ἐσχάτη τῶν ταπεινώσεων. Τό πρῶτο σκαλοπάτι τῆς «κενώσεως» τοῦ θείου Λόγου εἶναι ἡ σύλληψή του στή μήτρα τῆς Παρθένου Μαρίας (Φι 2,7-8). ῾Η Παναγία, λοιπόν,  καί ὁ Σταυρός ἀποτελοῦν τά ὁρόσημα πού ὁριοθετοῦν τήν ἱστορική πορεία τοῦ ᾿Ιησοῦ στό σχέδιο τῆς θείας οἰκονομίας.
    Τό γνώρισμα τῆς ἀνθρώπινης φύσεως εἶναι ἡ μετοχή στή φθαρτή ὕλη, ἡ σάρκα καί τό αἷμα, φορεῖς τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος. ῾Ο ἄυλος Θεός προσέλαβε ἀπό τή Μητέρα του σάρκα καί αἷμα, σημειώνει ἡ πρός ῾Εβραίους ᾿Επιστολή, ἀλλά «παραπλησίως» (2,14), ὄχι ἀκριβῶς ὅπως τά ἔχουν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι. ᾿Εκεῖνοι ἔχουν μέσα στή φύση τους τήν προπατορική ἁμαρτία, πού τήν κληρονομοῦν μέ τή φυσική γέννηση. ῾Ο ᾿Ιησοῦς Χριστός ἦταν ἀναμάρτητος, διότι ἡ γέννησή του προῆλθε μέ τρόπο μοναδικό, ἀσπόρως.
    Στό 9ο κεφάλαιο τῆς ἴδιας ἐπιστολῆς γίνεται λόγος γιά τήν παλιά σκηνή καί τά ἀντικείμενά της τά ὁποῖα εἶναι τύπος, προφητεία, τῶν μελλόντων. Στήν κιβωτό τῆς σωτηρίας, λοιπόν, ὑπῆρχε καί ἡ ράβδος πού βλαστάνοντας κατοχύρωσε τήν αὐθεντία τοῦ ᾿Ααρών. Αὐτή ἡ ράβδος προτύπωνε τή Θεοτόκο, ἀπό τήν παρθενική μήτρα τῆς ὁποίας προῆλθε ὁ θεϊκός βλαστός.
    Ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ σκηνή προεικόνιζε τήν ἀχειροποίητη σκηνή, τό σῶμα τό ὁποῖο ἔλαβε ὁ ᾿Ιησοῦς ἀπό τήν Παναγία μας· «Χριστός δέ παραγενόμενος ἀρχιερεύς τῶν μελλόντων ἀγαθῶν διά τῆς μείζονος καί τελειοτέρας σκηνῆς» (῾Εβ 9,11). Γίνεται μνεία τῆς ἐνανθρωπήσεως γιά νά τονισθεῖ ἡ ἀνωτερότητα τοῦ ἀρχιερέα ᾿Ιησοῦ, ὁ ὁποῖος «παραγενόμενος», ὅταν ἦρθε στόν κόσμο, γεννήθηκε ἀρχιερέας καί δέν χρειάσθηκε νά χρισθεῖ, ὅπως χρίονταν οἱ ἄλλοι «χριστοί Κυρίου». Αὐτή ἡ ἐνανθρώπηση τελέσθηκε διά τῆς ἀειπαρθένου Μαρίας, ἡ ὁποία ὡς ἀχειροποίητος ναός δέχθηκε τήν ἐγκατοίκηση τοῦ ἁγίου Πνεύματος στά σπλάχνα της.
    Στό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου ὁ ἀπόστολος Παῦλος βλέπει τήν ἐκπλήρωση τῶν προφητειῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τό πλήρωμα τοῦ χρόνου γιά τήν ἐφαρμογή τοῦ σχεδίου τῆς σωτηρίας, τό πρῶτο ὁρόσημο στήν ἐπίγεια πορεία τοῦ ᾿Ιησοῦ, τόν ἀχειροποίητο ναό, ὅπου βρῆκε ἅγιο κατοικητήριο ἡ θεότητα καί ἔλαβε σάρκα καί ὀστᾶ. Εἶναι τά στοιχεῖα διά τῶν ὁποίων τήν κατέστησε ὁ Θεός θεωμένη προσωπικότητα, τόν πρῶτο «ἀνθρωπόθεο», καί τήν πρόσφερε στίς γενιές τῶν πιστῶν ὡς τό «λαμπρόν τῆς χάριτος γνώρισμα». Αὐτό τό τελειότατο δημιούργημα τῆς χάρης τοῦ Θεοῦ, προβάλλει ἡ ᾿Ορθόδοξη ᾿Εκκλησία ὡς πρότυπο καί χειραγωγό τοῦ ἀνθρώπου πρός τή θέωση. ῾Ο κάθε πιστός, γράφει στούς Κορινθίους ὁ Παῦλος, μιμούμενος τήν Παναγία, φιλοξενεῖ μέσα του τόν τριαδικό Θεό. Σάν ἐκείνη, γίνεται κι αὐτός ναός τοῦ Θεοῦ ἅγιος, «Θεοῦ κατοικητήριον»· «ὁ γάρ ναός τοῦ Θεοῦ ἅγιός ἔστιν, οἵτινές ἐστε ὑμεῖς» (Α´ Κο 3,17).

Στέργιος Ν. Σάκκος

 Ἄν τό φῶς τῆς ἡμέρας, τό ὁποῖο χύνεται ἀπό τίς ἀκτίνες τοῦ αἰσθητοῦ ἥλιου, εἶναι τόσο γλυκό καί εὐχάριστο στούς ἀνθρώπους, ὥστε γι᾽ αὐτό καί μόνο οἱ περισσότεροι δέν θέλουν νά πεθάνουν, γιά νά μή στερηθοῦν τή λάμψη του -λέει ἄλλωστε ὁ σοφός Ἐκκλησιαστής˙ «Γλυκύ τό φῶς καί ἀγαθόν τοῖς ὀφθαλμοῖς τό βλέπειν τόν ἥλιον» (11,7)- ἄραγε πόσο πιό γλυκό καί πιό εὐχάριστο εἶναι τό φῶς πού ξεχύνεται σήμερα στό Θαβώριο ὄρος ἀπό τόν νοητό Ἥλιο τῆς δικαιοσύνης Χριστό τόν Θεάνθρωπο; Καί βέβαια τοῦτο τό φῶς τοῦ ὑπερούσιου Ἥλιου εἶναι τόσο ἀσύγκριτα γλυκύτερο καί ἡδονικότερο ὅσο ἀσύγκριτα διαφέρει ὁ νοητός Ἥλιος Χριστός ἀπό τόν αἰσθητό ἥλιο.
 Ἐλᾶτε, λοιπόν, ἄς γίνουμε κι ἐμεῖς ἄλλοι Πέτροι καί ἄλλοι Ἰωάννηδες καί Ἰάκωβοι καί ἄς ἀνεβοῦμε μαζί μέ τόν Σωτήρα Χριστό πάνω στό Θαβώριο ὄρος, ὅπου μεταμορφώνεται σήμερα. Ἄς δοῦμε νοερά τή δόξα καί τήν ἔλλαμψη τοῦ προσώπου του· ἄς ἐξετάσουμε τήν ἀκτινοβολία τῶν ἐνδυμάτων του καί ἄς παρακολουθήσουμε μέ προσοχή τόν Μωϋσῆ καί τόν Ἠλία πού συζητοῦν μαζί του. Ἀλλά, ἀκόμη, μπαίνοντας στή φωτεινή νεφέλη ἄς ἀκούσουμε τή βροντερή φωνή τοῦ Πατρός πού βγαίνει ἀπό αὐτήν.
 Πῶς ὅμως θά μπορέσουμε νά ἀνεβοῦμε στό Θαβώρ καί ποιοί θά μᾶς ὁδηγήσουν στό δρόμο; Νά, κοντά μας βρίσκεται δυάδα θεϊκή, ὁ ποιητικότατος ἱεράρχης Κοσμᾶς καί ὁ πανηγυρικότατος πρεσβύτερος τῶν Ἰεροσολύμων Ἰωάννης Δαμασκηνός. Αὐτοί οἱ δύο μᾶς ὑπόσχονται σήμερα νά γίνουν καθοδηγητές μας καί νά μᾶς βοηθήσουν στήν ἀνάβαση. Σάν δύο σκάλες προσφέρουν τούς ἀσματικούς τους κανόνες καί μᾶς ἀνυψώνουν στήν πιό ψηλή κορυφή τοῦ Θαβώρ...
 ...Ψάλλοντας, λοιπόν, διαβάζοντας ἤ καί ἀκούγοντας αὐτούς τούς κανόνες νά ἀκολουθήσουμε τόν Κύριο καί τούς ἱερούς του μαθητές καί ἀποστόλους· καί ἀφοῦ περιφρονήσουμε τά χαμηλά καί γήινα καί καθαριστοῦμε ἀπό τά πάθη καί τούς πονηρούς, αἰσχρούς καί βλάσφημους λογισμούς νά ἀνεβοῦμε πάνω στήν κορυφή τοῦ ὄρους Θαβώρ...
 Ἄς προσθέσουμε φῶς στό φῶς· στό λιγότερο ἄς προσθέσουμε περισσότερο καί στό θαμπό ξεκάθαρο, ὥστε νά γίνουμε φωτεινοί, γιά νά μπορέσουμε νά ἑνωθοῦμε τό δυνατόν μέ τό φῶς. Καί τότε ὄχι μόνο τό ὑπέρλαμπρο πρόσωπο τοῦ Κυρίου καί τό ἐκτυφλωτικό φῶς τῶν ἐνδυμάτων του θά ἀξιωθοῦμε νά δοῦμε, ἀλλά καί νά εἰσέλθουμε στή νεφέλη μαζί μέ τόν φωτόμορφο καί ἡλιοστάλακτο Ἰησοῦ καί νά γίνουμε ἔνθεοι. Καί γιά ὅλα αὐτά πρέπει νά ὑμνήσουμε τήν ὁμοούσιο καί ζωοποιό Τριάδα πού ἐμφανίστηκε στό Θαβώρ. Σ᾽ αὐτήν ἀνήκει ἡ δόξα καί ἡ τιμή καί ἡ προσκύνηση στούς αἰῶνες.

Ἁγίου Νικοδήμου,
 Ἑορτοδρόμιον, τόμ. Γ΄, σσ. 221-222.277-278.
 Ἀπόδοση Β. Σ.