Μεγάλη Δεσποτική γιορτή ἡ Μεταμόρφωση∙ μέσα στήν κάψα τοῦ καλοκαιριοῦ μᾶς μεταφέρει τήν δροσιά τοῦ οὐρανοῦ. Δυναμικό, θεϊκό τό μήνυμά της διασχίζει τούς αἰῶνες. Σκιρτοῦνε οἱ ἄγγελοι καθώς τό ἀκοῦνε. Κατανύσσονται οἱ τρεῖς μαθητές πού συνοδεύουν τόν Κύριο στό ὄρος. Ἀλλά καί ὅλη ἡ ἀνθρωπότητα ἔχει τήν δυνατότητα νά προσεγγίσει αὐτό τό οὐράνιο μήνυμα, πού καταγράφεται στό ἅγιο Εὐαγγέλιο καί μέσῳ αὐτοῦ ἐξαγγέλλεται διαχρονικά καί αἰώνια: «Οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα∙ αὐτοῦ ἀκούετε» (Μθ 17,5).
 Μέσα στίς τρεῖς αὐτές προτάσεις περικλείεται ἡ ἀλήθεια τῆς πίστεώς μας: τό δόγμα καί ἡ ποιότητα τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, τό ἦθος. Τό δόγμα διακηρύττει ὅτι ὁ ἀγαπητός Υἱός τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁμοούσιος μέ τόν Πατέρα, ἔγινε ἄνθρωπος καί ζῆ ἀνάμεσά μας. Πρακτική συνέπεια αὐτοῦ εἶναι ὅτι τό ἦθος τοῦ πιστοῦ διαμορφώνεται ἀπό τήν θεϊκή προτροπή νά ἀκοῦμε ὅσα μᾶς λέγει ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι θά ὁδηγηθοῦμε στήν σωτηρία, στήν δική μας πορεία πρός τήν θέωση. Ἔτσι θά βιώσουμε σέ προσωπικό ἐπίπεδο τήν Μεταμόρφωση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
 Εἶναι ἀλήθεια ὅτι μία εἰλικρινής αὐτοεξέταση τῆς σύγχρονης χριστιανικῆς κοινωνίας μᾶς πείθει ὅτι μᾶλλον δέν μποροῦμε νά καυχηθοῦμε ὡς ἐφαρμοστές ἤ ἔστω ἀναζητητές τοῦ θείου θελήματος, ὡς ἄνθρωποι πού βιώνουμε στήν καθημερινότητά μας τήν Μεταμόρφωση, πού ἐπιδιώκουμε ὅ,τι θά μᾶς χαρίσει τόν οὐρανό. Ἐμᾶς περισσότερο μᾶς ἑλκύει ἡ ἐνδογήινη μόρφωση. Ἐντυπωσιαζόμαστε ἀπό τά ἐπιτεύγματα τοῦ ἀνθρώπινου μυαλοῦ καί αὐτά ποθοῦμε νά κατακτήσουμε καί νά ἐκμεταλλευθοῦμε, ὥστε νά γίνει ἡ ζωή μας πιό εὔπορη, πιό εὔκολη, πιό εὐδαιμονιστική.
 Μά εἶναι αὐτό κακό; Ἀσφαλῶς ὄχι! Μέχρις ἑνός σημείου, φυσικό εἶναι νά θέλουμε ἄνετη καί ὄμορφη τήν ζωή μας στήν γῆ. Τό κακό ἀρχίζει ἀπό τήν στιγμή πού αὐτοπεριοριζόμαστε στήν γῆ καί ἐγκλωβίζουμε στά γήινα ὅλα τά ἐνδιαφέροντά μας. Λησμονοῦμε ὅτι τό χρῆμα, π.χ., γιά τό ὁποῖο συνήθως παλεύουμε, μπορεῖ νά ἀγοράσει πολλά πράγματα, ὄχι ὅμως τήν εὐτυχία. Οἱ ἡδονές καί οἱ ἀπολαύσεις, πού ἑλκύουν τίς ἐπιδιώξεις μας, δέν εἰρηνεύουν τήν συνείδηση, δέν χορταίνουν τήν πείνα μας γιά ἀγάπη, δέν σβήνουν τῆς ψυχῆς τήν δίψα. Τά τεχνολογικά «θαύματα» τῶν ἡμερῶν μας δέν ἐξουδετερώνουν τήν μοναξιά, μᾶλλον τήν ἐντείνουν· δέν ζεσταίνουν τίς ἀνθρώπινες σχέ- σεις· δέν ἐξασφαλίζουν τήν ψυχική μας εἰρήνη καί ἰσορροπία· δέν περιορίζουν τό κακό, μᾶλλον τό ἁπλώνουν· δέν ἀναμορφώνουν τήν ζωή μας, μᾶλλον τήν παραμορφώνουν.
 Χρειαζόμαστε μεταμόρφωση! Ἄς ἀνοίξουμε τά αὐτιά μας γιά νά συλλάβουμε τό θεϊκό μήνυμα «αὐτοῦ ἀκούετε»! Ἡ ὑπακοή στόν Ἰησοῦ Χριστό εἶναι ἡ μόνη ἐλπίδα γιά τό πέρασμα ἀπό τήν παραμόρφωση στήν μεταμόρφωση, ἡ μόνη ἐγγύηση γιά τήν ἐξυγίανση καί τήν ἀναβάθμιση τῆς κοινωνίας μας.

Στέργιος Ν. Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 65 (2010) 195

 Πόθος καυτός καί ἵμερος βαθύς τοῦ ἀνθρώπου ἡ συνάντησή του μέ τή θεϊκή δόξα. Δεμένος μέ τό χῶμα στενάζει κάτω ἀπό τό βάρος τῆς φθαρτότητος καθημερινά, μά δέν ἔπαυσε ποτέ ν᾿ ἀναρριγᾶ στή σκέψη τοῦ ᾿Αφθάρτου, νά συγκλονίζεται ἀπό τήν ἰδέα τῆς ἐπικοινωνίας καί κοινωνίας του μέ τόν οὐράνιο Πατέρα.
    Αὐτήν τήν ποθητή καί φοβερή συγχρόνως κοινωνία γεύθηκαν οἱ τρεῖς ἐκλεκτοί μαθηταί τοῦ Κυρίου, Πέτρος, ᾿Ιάκωβος καί ᾿Ιωάννης, ἐπάνω στό «ὑψηλόν ὄρος», ὅπου τούς εἶχε ἀνεβάσει «κατ᾿ ἰδίαν», μόνους αὐτούς, ὁ Διδάσκαλος. ᾿Εκεῖ «μετεμορφώθη ἔμπροσθεν αὐτῶν». ῎Ανοιξαν τά χοϊκά τους μάτια στό ἄκτιστο φῶς κι εἶδαν τόν ἄυλο Θεό, τόν Θεάνθρωπο ᾿Ιησοῦ Χριστό, ὄχι ὅμως ὅπως τόν ἔβλεπαν μέχρι τότε, ὡς ταπεινό ἄνθρωπο. Τόν εἶδαν στή θεϊκή του δόξα. ῎Εγιναν αὐτοί, οἱ ταπεινοί ψαράδες, αὐτόπτες τῆς θείας αὐτοῦ μεγαλειότητος. Καί θαμπωμένοι τότε ὁμολόγησαν μέ τό στόμα τοῦ Πρωτοκορυφαίου· «καλόν ἐστιν ἡμᾶς ὧδε εἶναι...»!
    Ἀλλά δέν εἶναι θέμα τόπου ἡ προσέγγιση τῆς θεϊκῆς μακαριότητος. Εἶναι κυρίως θέμα ἐσωτερικῆς τοποθετήσεως τοῦ ἀνθρώπου. ῾Η ὑπερκόσμια φωνή τοῦ Πατέρα αὐτό μαρτυρεῖ, καθώς συνιστᾶ τόν Μονογενῆ του Υἱό καί ὑποδεικνύει τή λατρευτική ἀφοσίωση στό ἅγιο θέλημά του· «Οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός... αὐτοῦ ἀκούετε». ῾Η συγκατάβαση τοῦ Θεοῦ θά μείνει ἀτελέσφορη χωρίς τοῦ ἀνθρώπου τήν κατάφαση. Μέ τήν ὑπακοή στό θεῖο θέλημα καί τήν πειθαρχία στίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ -καί μόνο μ᾿ αὐτά- θά γίνει δεκτικός τῆς θείας χάριτος, ἡ ὁποία θά τόν ἀνεβάσει στή θέωση.
    Καί προσφέρεται ἄπλετη ἡ θεία χάρη ἀπό τήν ἁγία τοῦ Χριστοῦ ᾿Εκκλησία. Μέσα σ᾿ αὐτήν ἐπιτελεῖται ἡ συνάντηση Θεοῦ καί ἀνθρώπου. Διότι ἡ ᾿Εκκλησία κρατᾶ μές στούς θησαυρούς της χειροπιαστή τήν ἐμπειρία τῆς θεϊκῆς δόξας καί προσκαλεῖ τόν κάθε ἄνθρωπο νά ᾿ρθεῖ κοντά της καί νά τή γευθεῖ. Τοῦ δίνει τή δυνατότητα νά μεταμορφωθεῖ ὁ ἴδιος κι ἀπό χοϊκός καί ψυχικός νά γίνει πνευματικός καί θεοτικός. Χωρίς νά χάσει τίποτε ἀπό τήν ὕπαρξή του, θά κερδίσει τήν παραδείσια δόξα πού εἶχε πρίν χωρισθεῖ ἀπό τόν Θεό καί ἄλλα ἀκόμη περισσότερα· τήν ἕνωση μαζί του, τή θέωση.
    Ἀπό πλευρᾶς Θεοῦ τό θέμα εἶναι λυμένο. Τό βάρος πέφτει στή στάση τοῦ ἀνθρώπου, στήν εἰλικρινῆ διάθεση μέ τήν ὁποία θά ὑπακούσει στό θεϊκό παράγγελμα, στή φιλότιμη προσπάθεια μέ τήν ὁποία θά ἐνστερνισθεῖ τήν ἐντολή τῆς ᾿Εκκλησίας. Ζῆ τότε ὁ χοϊκός ἄνθρωπος τή Μεταμόρφωση ὡς γεγονός τῆς προσωπικῆς του ζωῆς καί ψηλαφᾶ μέσα στό ἴδιο τό εἶναι του τή «θαυμαστή ἀλλοίωση τῆς δεξιᾶς τοῦ ῾Υψίστου». Νιώθει τό θεῖο φῶς νά καταυγάζει τήν ψυχή του, ὅταν σπάζει τόν κλοιό τῆς φιλαυτίας, ὅταν ξεπερνᾶ τό μῖσος καί τήν ἐκδικητικότητα, ὅταν μετά ἀπό μάχες σκληρές στῆς ψυχῆς του τήν κονίστρα καταθέτει ὑποτακτικά στόν Κύριο· «γενηθήτω τό θέλημά σου». Τό βλέπει ἱλαρό νά τόν περιβάλλει, κυρίως ὅταν ξεπλένοντας τά μάτια του μέ τά δάκρυα τῆς μετανοίας γονατίζει μπροστά στόν πνευματικό, γιά νά ἀποθέσει κάτω ἀπό τό πετραχήλι του τῆς ψυχῆς τά βάρη, ὅταν «μετά φόβου Θεοῦ, πίστεως καί ἀγάπης» προσέρχεται στό φρικτό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας. Κι εὐγνώμονα τότε ἐπαναλαμβάνει τήν ὁμολογία τῶν τριῶν μαθητῶν· «καλόν ἐστιν ἡμᾶς ὧδε εἶναι»!

 Στέργιος Ν. Σάκκος

  Τά ἴχνη πού ἄφησε τό πέρασμά της πάνω ἀπ᾿ αὐτή τή γῆ ἀποτελοῦν δεῖκτες πορείας γιά τίς γυναῖκες καί μητέρες κάθε ἐποχῆς. Διότι ἡ ἁγία Νόννα ἀνήκει στή χορεία τῶν χριστιανῶν γυναικῶν οἱ ὁποῖες μέ τό φῶς τοῦ Ναζωραίου λάμπρυναν τό στερέωμα τῆς ἱστορίας. Μέ γνήσια εὐσέβεια καί χαρακτήρα ἀδαμάντινο, μέ προσευχή καί μελέτη τῶν Γραφῶν, μέ γνώση τῶν δογμάτων καί τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ ἀναδείχθηκε ἄγγελος γιά τό περιβάλλον της, στυλοβάτης τῆς οἰκογένειάς της. Οἱ δακρύβρεχτες προσευχές καί ἡ ἁγία της ὑπομονή ὁδήγησαν τόν σύζυγό της Γρηγόριο στό δρόμο τῆς Ὀρθοδοξίας ἀπό τήν περιπλάνησή του στά σκοτεινά μονοπάτια τῆς αἵρεσης τῶν Ὑψισταρίων. Ἡ ζωντανή της πίστη καί οἱ θερμές της δεήσεις νίκησαν ἀκόμα καί τή φυσική στειρότητα καί ἡ εὐσεβής Νόννα ἀπέκτησε τρία παιδιά, τά ὁποῖα γαλούχησε καί ἀνέθρεψε μέ τά νάματα τῆς Ἀλήθειας. Μέ τό φωτεινό της παράδειγμα παρέδωσε στά παιδιά της τή φιλόχριστη κληρονομιά τῆς ἀρετῆς πού ἡ ἴδια ἔλαβε ἀπό τούς προγόνους της. Δικός της βλαστός ὁ κορυφαῖος θεολόγος Γρηγόριος. Δικό της θρέμμα καί ὁ Καισάριος, ὁ ξακουστός γιατρός τῆς αὐτοκρατορικῆς αὐλῆς, πού γιά νά μείνει ἀδούλωτος ἀπό τίς παγίδες τοῦ κόσμου ἔφυγε στήν ἔρημο. Δίπλα στούς δυό της γιούς στέκει στεφανωμένη μέ τό φῶς τῆς ἁγιοσύνης καί ἡ κόρη της, ἡ σεμνή πολύτεκνη ἀρχόντισσα Γοργονία. Ὑπέροχα μεγαλειώδης ὑπῆρξε ὄντως ἡ Νόννα ὡς σύζυγος καί μητέρα. Ἀξιώθηκε νά καμαρώσει ἐν Κυρίῳ ὅλη της τήν οἰκογένεια νά διακονεῖ τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ, τήν Ἐκκλησία. Στά χέρια τοῦ Θεοῦ ἀπόθεσε ὅ,τι πιό ἀκριβό Αὐτός τῆς εἶχε δωρίσει, τά παιδιά της, κι Ἐκεῖνος στεφάνωσε τόν ἀγώνα τους μέ τό ἀτίμητο στεφάνι τῆς ἁγιότητας.
  Θαυμαστή ὅμως ὑπῆρξε ἡ Νόννα καί ὡς ψυχή ἀφοσιωμένη στήν ἀγάπη τοῦ Κυρίου. Μιά ὀμορφιά ἀγάπησε, ἐκείνη τῆς ψυχῆς πού ἀγωνίζεται νά διατηρεῖ καί νά καλλύνει τή θεία εἰκόνα. Μία ἀπόλαυση διάλεξε γιά τόν ἑαυτό της ἡ ἀνδρεία ἀρχόντισσα, τήν προσφορά καί τή θυσία. «Ποιός ἔδειξε τόσο μεγάλο σεβασμό στό πρόσωπο τῶν ἱερέων ἤ τίμησε τόσο κάθε εἶδος ἀσκητικοῦ βίου; Ποιός μέ νηστεῖες καί ἀγρυπνίες δάμασε τό σῶμα περισσότερο; Ποιά θαύμαζε περισσότερο τήν παρθενία, παρ᾿ ὅλο πού τιμοῦσε τό δεσμό τοῦ γάμου της; Ποιά συμπαραστάθηκε τόσο πολύ στίς χῆρες καί στά ὀρφανά, καί ποιά ξαλάφρωσε τόσο ἀπό τίς συμφορές ἐκείνους πού πενθοῦσαν;», σημειώνει τό χέρι τοῦ ἁγίου γιοῦ της Γρηγορίου.
  Καί τό τέλος της ἦταν ὄντως μακάριο! Παρέλαβε ὁ Θεός τήν ἁγία ψυχή της καθώς προσευχόταν γονατιστή μπροστά στήν ἁγία Τράπεζα. «Πῶς ἦρθε τό τέλος τῆς μητέρας μου; Ἐνῶ προσευχόταν, ἡ ψυχή της πέταξε ψηλά στόν Θεό», ἀναφωνεῖ συγκλονισμένος ὁ ἅγιος Γρηγόριος. «Ἤσουνα πάντοτε στραμμένη στόν τόπο τῆς προσευχῆς, γι᾿ αὐτό κι ἄφησες στό ναό τό σῶμα σου τό ἅγιο». «Ἐνῶ προσευχόταν, σφάγιο ἁγνό ἀπό κεῖ ὑψώθηκε, καί τώρα ἀναπαύεται ἀνάμεσα στίς ἅγιες γυναῖκες, τή Σάρρα, τήν Ἄννα καί τήν Ἐλισάβετ». «Ὅρμησε, μέ ἅρμα της τήν προσευχή, στόν οὐρανό πού ποθοῦσε, ἀποθέτοντας τό σῶμα της στό ναό τρισευτυχισμένη». Ἔφυγε ἀπό τούτη τή γῆ, ὅπως εἶχε ζήσει, προσευχόμενη. Ἀδιάψευστη ἡ μαρτυρία τοῦ Γρηγορίου: «Προσευχές καί στεναγμοί καί νύχτες δίχως ὕπνο καί τοῦ ναοῦ τό δάπεδο στά δάκρυα μουσκεμένο ὅλη της τή ζωή». «Καί ἄν κάποιος θά ᾿θελε νά ἀμφισβητήσει ἄλλες ἀρετές της, ἕνα πράγμα δέν μπορεῖ νά ἀμφισβητήσει, τήν προσευχή της. Καί τήν ἀξίωσε ὁ Θεός στό ναό νά λυγίσει τ᾿ ἀλύγιστο γῆρας της». «Ποθοῦσε μέσα στήν προσευχή νά τελειώσει τή ζωή αὐτή· τέλος ἁγνότερο ἀπό κάθε θυσία». Ὁ Γρηγόριος συνδεδεμένος τρυφερά μέ τή μητέρα του, τῆς ἀφιερώνει τριανταπέντε ἐπιτάφια ποιήματα πού φανερώνουν τήν ἀγάπη καί τήν εὐγνωμοσύνη πρός ἐκείνην πού τοῦ χάρισε τή ζωή ἀλλά καί τοῦ ἐνέπνευσε τήν ἀγάπη στόν Θεό.
  Λάτρεψε τόν Κύριο ἡ Νόννα «ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ». Μέσα στό ναό ὅπου ἱερουργοῦσε ὁ σύζυγός της, μέσα στό σπίτι της πού τό μετέτρεψε σέ ἐργαστήριο ἁγιότητας, μέσα στήν δια της τήν ὕπαρξη.
   Ἔτσι ζοῦν κι ἔτσι πεθαίνουν οἱ ὡραῖες, οἱ μεγάλες ψυχές. Ποιός στ᾿ ἀλήθεια δέν θά μακάριζε τήν ἡρωική ζωή της καί δέν θά ζήλευε τό ὁσιακό της τέλος; «Εἶναι ἡ Νόννα τοῦ Φιλτάτιου. Ποῦ πέθανε; Μέσα στό ναό. Πῶς; Ἐνῶ προσευχόταν. Σέ τί ἡλικία; Γερόντισσα. Ὤ εὐτυχισμένη ζωή, ὤ ἅγιος θάνατος!». Ἄς ζητήσουμε τήν πρεσβεία της στίς 5 Αὐγούστου, μέρα πού ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τή μνήμη της, καί ἄς δεηθοῦμε κι ἐμεῖς μέ ἅγιο πόθο, ὅπως ὁ Γρηγόριος, ὁ ὁποῖος γράφει: «Παρακαλῶ τόν Βασιλιά τέτοια ζωή καί τέτοιο θάνατο νά ἔχω».

 Πόθος βαθύς κι ἀνάγκη ἀδήριτη τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά καί τοῦ Θε­οῦ ἐπιθυ­μία καί σχέδιο καί ἔργο, ἡ σωτη­ρία. Κι ὅμως, τό διαπι­στώνουμε καθημερι­νά, πολλοί ταλαιπωροῦνται χωρίς καμία ἐλπίδα, μακριά ἀπό τήν σωτηρία. Για­τί;

 Τήν ἀπάντηση τῆς ἁγίας Γραφῆς, ὅ­πως διατυπώνεται ἤδη στήν Πα­λαιά Διαθήκη, μᾶς με­ταφέρει ἕνας ἀ­πό τούς τέσσερις μεγάλους προ­φῆτες, πού ἔδρασε στίς ἀρχές τοῦ 6ου αἰ. π.Χ., ὁ Ἰεζεκιήλ (23/7). Καταγόμενος ἀ­πό ὑψηλή κοι­νωνική τάξη, γιός ἱε­ρέ­ως, ἔζησε τήν βαβυλώνια αἰχμαλωσία μα­ζί μέ ἄλλους συμπα­τρι­ῶτες του. Εἶ­ναι ἀπό τίς πιό παρά­δοξες προσω­πι­κότητες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί τό ὄνομά του ση­μαίνει «ὁ Θεός εἶναι ἰ­σχυρός ἤ ὁ Θεός ἐνισχύει».

 Τήν προστασία καί βοήθεια τοῦ Θε­οῦ τήν θεωροῦσαν κεκτημένο δικαί­ω­μά τους οἱ Ἰσρα­η­λῖτες, ὡς πε­ρι­ούσιος λαός τοῦ Γιαχβέ. Ὡστόσο, μετά ἀπό τήν θρησκευτική, ἠθική καί κοινωνική κατάρρευση τοῦ ἰουδαϊκοῦ κράτους, ἡ βαβυλώνια αἰχμαλωσία σήμανε ἤδη καί τήν ἐθνική κατάλυσή του. Στήν φοβερή αὐτή δοκι­μασία ὁ προ­φή­της βλέπει τήν κάθαρση τοῦ λαοῦ, τήν ὁ­ποία θά ἐπιφέρει ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ὡς μία προτύπωση τῆς εὐλογίας καί τῆς δόξας τῆς μεσσιανικῆς ἐποχῆς.

 Γιά νά συγ­κρο­τηθεῖ καί πάλι ἡ δια­λυμένη ἐ­θνική καί θρη­σκευτική ὑ­πό­σταση τοῦ Ἰσραήλ ἀπαιτεῖται τό και­νούργιωμα τῆς καρδιᾶς τῶν Ἰσραη­λιτῶν, ἡ ἀλλαγή τῆς νοο­τρο­πίας τους. Ὁ Ἰεζεκιήλ μεταφέρει τό ἐ­ρώτημα τοῦ Θεοῦ· «Μή θελήσει θελή­σω τόν θάνα­τον τοῦ ἀνόμου, λέ­γει Κύ­ριος, ὡς τό ἀ­πο­στρέψαι αὐτόν ἐκ τῆς ὁδοῦ τῆς πονη­ρᾶς καί ζῆν αὐ­τόν;» (Ἰζ 18,23). Μή­πως θέλω ἐγώ νά πεθαίνει ὁ ἄ­νο­μος χωρίς νά με­τα­νο­ή­σει καί νά ἐγ­κατα­λείψει τήν πονηρή ὁ­δό ὥστε νά χαρεῖ τήν ζωή; Ὄχι, βέβαια! Ἐπει­δή, λοιπόν, δέν ὑπάρχει ἄνθρω­πος μή ἄ­νο­μος, ἀναμάρτητος, ἡ ἀγά­πη τοῦ Θε­οῦ ἄνοιξε ἕναν σίγουρο δρόμο γιά τήν σωτηρία, τήν μετάνοια. Κα­νείς δέν σώ­ζεται, ἄν ὁ ἴ­διος δέν τό θελήσει, ἄν δέν ἐκφράσει τήν ἐλεύ­θε­ρη θέ­λη­σή του μέ τήν με­τά­νοια.

 Χα­ρά μεγάλη γίνεται στόν οὐρανό «ἐπί ἑνί ἁμαρ­τωλῷ μετανοοῦντι» (Λκ 15,7). Χαίρεται ἡ ἁγία Τριάδα, ὅ­ταν στήν γῆ κάποιος ἁμαρτω­λός μετα­νοεῖ, παύει τήν συνεργασία μέ τόν πονηρό καί ἐπι­στρέφει στήν χαρά τοῦ Κυρίου. Ἡ ἁγία Ἐκκλησία μας, ἡ ἀνοιχτή ἀγ­καλιά τοῦ Χριστοῦ, φιλάνθρωπα δέχε­ται τοῦ καθενός τήν μετάνοια καί τόν ἀπαλλάσσει ἀπό τό βάρος τῶν ἁμαρ­τιῶν του. Ἀλλά τήν πρωτοβουλία γι᾽ αὐ­τή τήν ἐπιστροφή τήν ἔχει ἐξ ὁλο­κλή­ρου ὁ ἄνθρωπος.

 Ἀδελφέ μου, ὁ Θεός θέλει τήν  σω­τηρία σου. Ἐσύ τήν θέλεις;

Στέργιος Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 66 (2011) 195

 Μές στό πύρωμα τοῦ καλοκαιριοῦ, στήν «καυτή» ἀτμόσφαιρα πού ἔχουν διαμορφώσει στήν πατρίδα μας γεγονότα θλιβερά, ἡ μορφή τοῦ πυρφόρου προφήτη Ἠλία (20 Ἰουλίου) προβάλλει ὡς ἕνας φάρος φωτεινός, ζωντανό μήνυμα γιά τούς πιστούς τοῦ Θεοῦ. Ἄλλωστε, ἡ ἁγιότητα δέν γηράσκει οὔτε χάνει ποτέ τήν ἐπικαιρότητα. Παραμένει τό ποθητό καί ζητούμενο ἀπό ὅλους σέ κάθε ἐποχή.
 Ἔζησε σέ δύσκολα χρόνια ὁ προφήτης, κάτω ἀπό τραγικές συνθῆκες. Ὁ Ἰσραήλ, ὁ λαός τοῦ Θεοῦ, ξεκομμένος ἀπό τό ναό καί τή λατρεία του, παραδιδόταν ὅλο καί περισσότερο στήν εἰδωλολατρία, κατρακυλοῦσε στήν ἀσέβεια. Μέ ὕπουλο τρόπο παρέσυραν τούς Ἰσραηλίτες στήν πλάνη οἱ ἄρχοντες, ἡ αἰσχρή εἰδωλολάτρισσα Ἰεζάβελ καί τό ὑποχείριό της, ὁ βασιλιάς Ἀχαάβ. Δέν τούς ζήτησαν νά ἀρνηθοῦν τόν Θεό τους, νά ἐγκαταλείψουν τόν Γιαχβέ. Ὄχι! Τούς γνώρισαν ὅμως καί τή θεότητα Βάαλ. Τούς παρότρυναν, χωρίς νά πάψουν νά τελοῦν τίς καθιερωμένες τους θυσίες, νά προσθέσουν σ᾿ ἐκεῖνες καί τή λατρεία τοῦ Βάαλ! Τί πείραζε τάχα;
 Ἡ ἁγνή καρδιά τοῦ Ἠλία δέν ἀντέχει τήν πρόκληση, ἐκρήγνυται. Κραυγαλέα ὑψώνεται ἡ προσευχή του, ὅταν καταδιωγμένος ἀπό τή βασίλισσα Ἰεζάβελ βρίσκεται σέ μιά σπηλιά κατάκοπος καί πονεμένος: «Ζηλῶν ἐζήλωκα τῷ Κυρίῳ παντοκράτορι, ὅτι ἐγκατέλιπόν σε οἱ υἱοί Ἰσραήλ!» (Γ΄ Βα 19,10). Ἕνα βρασμό ζῆ μέσα του, συγκλονίζεται ὁ προφήτης. Κοχλάζει ἡ καρδιά του ἀπό τήν ἀγάπη πρός τόν ἀληθινό Θεό. Πυρπολεῖται ἀπό τόν θεῖο ζῆλο! Ἄν οἱ «υἱοί Ἰσραήλ» ἐγκατέλειψαν τόν Γιαχβέ, αὐτή ἡ ὁμαδική ἀνταρσία ἀνάβει περισσότερο τόν δικό του ζῆλο· λειώνει ἀπό τόν πόθο νά προσκολληθεῖ στόν Κύριο, νά τοῦ εἶναι δουλικά ἀφοσιωμένος!
 Πρόκληση γιά τήν ἐποχή μας ὁ ζῆλος τοῦ Ἠλία. Πολλοί σήμερα θά μέμφονταν τό... φανατισμό του, θά τόν θεωροῦσαν «τῶν ἄκρων». Αὐτή ἡ ἀσάλευτη πίστη του στή μοναδικότητα τοῦ Θεοῦ, ἡ προσκόλλησή του στόν θεῖο νόμο θά προκαλοῦσε ὄχι μόνο τούς δηλωμένους ἀπίστους, οἱ ὁποῖοι θέλουν τούς χριστιανούς «καλά καί φρόνιμα παιδιά», πειθήνια ὄργανα τοῦ κατεστημένου, πού προβάλλεται ὡς σύγχρονο καί μοντέρνο. Καί πολλοί ἀπό τούς σημερινούς χριστιανούς -σως κι ἀπό ἐκείνους πού θά ’πρεπε νά ’ναι μπροστάρηδες καί νά μεταγγίζουν ζῆλο καί φλόγα- θά προβληματίζονταν ἀπό τήν ἐπιμονή καί τήν... ἀδιαλλαξία τοῦ Ἠλία. Ἴσως κι αὐτοί θά τόν χαρακτήριζαν ὡς φονταμενταλιστή καί «ταλιμπάν». Ἀσφαλῶς ἡ συμπεριφορά τοῦ προφήτη Ἠλία δέν θά ταίριαζε καθόλου στόν «ἀτσαλάκωτο» Χριστιανισμό μας, πού δέν θίγει τά κακῶς ἔχοντα καί εἶναι πρόθυμος μέ ὅλους καί μέ ὅλα νά συμβιβασθεῖ· στόν Χριστιανισμό μας πού «στρυμώχνει» τό δόγμα καί «νερώνει» τό κρασί τῆς πίστεως, γιά νά μήν προκαλεῖ, γιά νά εἶναι ἀρεστός στούς πολλούς.
 Ἔλεγχος σκληρός γιά τούς συμβιβασμένους «χριστιανούς» τῆς ἐποχῆς μας ὁ προφήτης Ἠλίας. Ἄς ἦταν νά κατακάψει ἡ πύρινη προσευχή του τήν κομπλεξικότητα καί τήν ἡττοπάθειά μας! Ὅσο ὁ κόσμος ἀπομακρύνεται ἀπό τόν Θεό, τόσο νά λαχταροῦμε νά Τόν πλησιάσουμε. Ὅσο γύρω μας ἁπλώνεται ἡ παγωνιά τῆς ἀπιστίας, τόσο μέσα μας νά φουντώνει ἡ φλόγα τῆς πίστεως, ἡ φωτιά τῆς ἀγάπης. Ὅσο πυρακτώνεται τό καμίνι τῶν πειρασμῶν, τόσο ἐντονότερη νά νιώθουμε τή δροσοβόλο παρουσία τῆς χάριτος. Ὅσο ἐναντιώνονται στό θεῖο θέλημα οἱ ἄπιστοι καί ἀσεβεῖς, τόσο νά μένουμε ἀνυποχώρητοι στήν πίστη μας, ἀσυμβίβαστοι στή ζωή πού παραγγέλλει τό εὐαγγέλιο τοῦ Κυρίου μας.
 Πρέπει νά τό καταλάβουμε: Δέν ἀρκεῖ νά διατηροῦμε τήν πίστη καί τήν εὐσέβειά μας. Εἶναι ἀνάγκη καί ἐπιταγή τῶν καιρῶν μας νά γίνουμε ζηλωτές εὐσεβείας. Νά δίνουμε στόν Θεό τήν πρώτη θέση στίς ἐπιλογές, στά σχέδια, στό ὅλο πρόγραμμα τῆς ζωῆς μας. Ἀναγκαία ἐξήγηση: Ἡ σταθερότητα καί τό ἀσυμβίβαστο φρόνημα δέν σημαίνουν σκληρότητα, ἀπομόνωση, μισαλλοδοξία. Σημαίνουν ἁπλῶς γνώση, διακήρυξη καί διαφύλαξη τῆς ἀλήθειας. Ἡ φωτιά τῆς πίστεως δέν καίει. Ἁπλώνεται γύρω σάν δροσιά, πού φωτίζει καί ζωογονεῖ. Τό ἀποκάλυψε μέ σημεῖο ὁ Θεός στόν ζηλωτή προφήτη του, ὅταν τοῦ φανερώθηκε στό ὄρος ὄχι σάν ἄνεμος σφοδρός οὔτε σάν σεισμός ἤ φωτιά ἀλλά ὡς «φωνή αὔρας λεπτῆς» (Γ΄ Βα 19,12).
 Δέν ἐπιθυμεῖ ὁ Θεός τό θάνατο τοῦ ἁμαρτωλοῦ ἀλλά τή μετάνοια καί τή σωτηρία του. Γι᾿ αὐτό προτιμᾶ νά μᾶς καταστήσει γνωστό τόν ἑαυτό του θωπεύοντάς μας μέ τήν ἀγάπη του παρά χτυπώντας μας μέ τή δύναμή του. Μέ τόν ἴδιο τρόπο ἐπιθυμεῖ νά ἐργάζονται στόν κόσμο οἱ δικοί του. Νά ἀγκαλιάζουν καί νά καλοῦν στόν Χριστό ὅλους, χωρίς νά ἀποκλίνουν οὔτε στό ἐλάχιστο ἀπό τό νόμο καί τό θέλημά του. Νά εἶναι ἀνοιχτοί σέ ὅλους παραμένοντας σταθεροί στίς πεποιθήσεις τους.
 «Ὁ καιρός γάρ ἐγγύς ἐστιν. Ὁ ἀδικῶν ἀδικησάτω ἔτι, καί ὁ ρυπαρός ρυπαρευθήτω ἔτι, καί ὁ δίκαιος δικαιοσύνην ποιησάτω ἔτι, καί ὁ ἅγιος ἁγιασθήτω ἔτι», διαβάζουμε στό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως (22,11). Εἶναι ἀνάγκη νά ἐντείνουμε τόν ἀγώνα μας. Ἄν ὁ ἅγιος πάψει νά γίνεται συνεχῶς ἁγιότερος, θά χάσει τήν ἁγιοσύνη του. Ἄν ὁ πιστός παρασυρθεῖ ἀπό τή νωθρότητα καί τήν ἀδιαφορία, ἄν χάσει τό ζῆλο του, καταντᾶ συμφορά γιά τόν ἑαυτό του καί γιά τούς ἄλλους. Ἄν ὅμως παλεύει ἀνακαινίζοντας συνεχῶς καί μεταμορφώνοντας τόν ἑαυτό του, τότε κάνει εὐρύχωρο τό σκεῦος του, γιά νά χωρᾶ τά θεῖα μεγαλεῖα, γιά νά ἀπολαμβάνει θαβώριες ἐμπειρίες. Καί γίνεται τότε ὁ ἅγιος εὐλογία γιά τόν κόσμο, καθώς ἀποπνέει τήν αὔρα τοῦ Πνεύματος, τήν εὐωδία τῆς χάριτος, ἀντανακλᾶ στά σκοτάδια τοῦ κόσμου μας τό φῶς τοῦ Χριστοῦ.

Στέργιος Ν. Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 60 (2005) 196-198

 Φοβισμένος καί ἀποθαρρυμένος βρίσκεται ὁ προφήτης Ἠλίας κρυμμένος μέσα σέ μιά σπηλιά τοῦ ὄρους Χωρήβ. Οἱ ἀπειλές τῆς Ἰεζάβελ τόν κυνηγοῦν καί ἡ ἀποστασία τοῦ λαοῦ τόν λυγίζει. Ἐκείνη τήν ὥρα τῆς πίκρας καί τῆς ἀδυναμίας ὅμως διαλέγει ὁ Κύριος γιά νά τόν ἐπισκεφθεῖ. Ἔρχεται καί τοῦ κλείνει συνάντηση, τοῦ ὁρίζει χρόνο καί τόπο, πού θά τόν δεῖ· «Θά βγεῖς», τοῦ λέει, «αὔριο καί θά σταθεῖς ἐνώπιον Κυρίου στό βουνό» (Γ΄Βα 19,11). Καί ὄχι μόνο αὐτό, ἀλλά τοῦ δίνει καί σημάδι ἀναγνωρίσεως, πῶς νά καταλάβει ὁ Ἠλίας τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ· «θά περάσει ἀπό μπροστά σου ὁ Κύριος», συνεχίζει. «Θά ξεσηκωθεῖ ἄνεμος δυνατός, ἀλλά δέν θά εἶναι ἐκεῖ ὁ Κύριος. Θά ἀκολουθήσει σεισμός, ὕστερα φωτιά, ἀλλά οὔτε ἐκεῖ θά εἶναι. Καί μετά τό πῦρ φωνή αὔρας λεπτῆς, κἀκεῖ Κύριος» (Γ΄Βα 19,11-12).

 Ἔχει ποικίλους τρόπους νά παρουσιάζεται ὁ Θεός στούς ἁγίους του. Στόν Ἀβραάμ παρουσιάστηκε μέ τρεῖς ἀγγέλους, στόν Ἰσαάκ ἐμφανίσθηκε τή νύχτα καί στόν Ἰακώβ στόν ὕπνο του, στό Νῶε φανερώθηκε μέ τό οὐράνιο τόξο, στό Δανιήλ σέ νυχτερινό ὅραμα· ὁ Μωϋσῆς τόν εἶδε στή φλεγομένη βάτο καί ἀντίκρυσε «τά ὀπίσω» τῆς δόξης του, ὁ Δαβίδ τόν ἀναγνώρισε στόν ἄγγελο πού χτύπησε τό λαό μέ θάνατο, καί καθένας ἀπό τούς προφῆτες συνάντησε τόν Θεό, ὅπως ὁ Θεός εὐδόκησε καί ὅπως ἦταν συμφέρον γιά τόν προφήτη.

 «Διά τήν πολλήν καί ἀπερινόητον ἥν ἔσχε πρός αὐτούς ἀγάπην», ἐξηγεῖ ὁ ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος, σμικρύνεται ὁ Θεός καί σωματοποιεῖται, μικραίνει καί παίρνει σῶμα, μεταμορφώνεται καί γίνεται αἰσθητός σ’ αὐτούς πού τόν ἀγαποῦν, ὄχι ὅπως εἶναι, «ἀχώρητος γάρ, ἀλλά κατά τήν ἐκείνων χώρησίν τε καί δύναμιν».

 Στόν Ἠλία, πού τό κήρυγμά του ἦταν θύελλα καί σεισμός καί φωτιά γιά τό λαό τοῦ Θεοῦ, ὁ Κύριος προτίμησε νά ἐμφανισθεῖ μέ τόν ἦχο μιᾶς ἁπαλῆς αὔρας.

 Ἔχουμε συνδέσει κυρίως τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ μέ συγκλονιστικά γεγονότα. Καί περιμένουμε συνήθως τήν ἐπίσκεψή του μέ ἀστραπές καί βροντές, μέσα σέ καπνούς καί γνόφο. Ἀλλά ὁ Κύριος δέν ἐξαντλεῖται σ’ αὐτές τίς μεγαλειώδεις καί μεγαλοπρεπεῖς ἐμφανίσεις. Μάλιστα, δέν ἀποτελεῖ ἡ φοβερή ὄψη τήν καλύτερη εἰκόνα του, οὔτε εἶναι ἡ ὀργή τό ἀληθινό του πρόσωπο. «Μάθετε ἀπ’ ἐμοῦ ὅτι πρᾶός εἰμι καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ» (Μθ 11,29), μᾶς ἀποκαλύπτει ὁ μονογενής Υἱός του, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, πού στό πρόσωπό του εἴδαμε, πράγματι, τόν Κύριο. Τό ἔλεος καί ἡ ἀγάπη τοῦ Πατέρα, ἡ μακροθυμία γιά τόν ἁμαρτωλό καί ἡ γλυκύτητα γιά τόν μετανοημένο εἶναι τά ἀληθινά του γνωρίσματα. Σάν αὔρα λεπτή φυσᾶ μέσα στίς καρδιές τῶν παιδιῶν του τό πανάγιο Πνεῦμα καί τίς δροσίζει, τίς ξεκουράζει, τίς καθαρίζει.

 Ἀλλά γιά νά ἀντιληφθοῦμε ἔτσι τή θεία ἐπίσκεψη, χρειάζεται νά διαθέτουμε τά ἀνάλογα αἰσθητήρια. Ὅπως ἑρμηνεύουν οἱ νηπτικοί πατέρες, ὁ Κύριος ἐνεργεῖ σάν αὔρα λεπτή, χαρίζοντας φῶς καί εἰρήνη, στήν καρδιά ἐκείνη μέσα στήν ὁποία κατοικεῖ ὁ Χριστός καί ἡ ὁποία ἔχει προκόψει στό ἔργο τῆς προσευχῆς.

 «Γι’ αὐτό τό λόγο», γράφει ὁ ὅσιος Γρηγόριος ὁ Σιναΐτης, «ἔλεγε ὁ Θεός πρός τόν Ἠλία στό ὄρος Χωρήβ ὅτι ὁ Κύριος δέν εἶναι οὔτε στό ἕνα οὔτε στό ἄλλο, δηλαδή σέ ἐπί μέρους ἐνέργειες τῆς χάριτος γιά τούς ἀρχαρίους, ἀλλά σέ αὔρα λεπτή καί φωτεινή· μέ αὐτό ὑπέδειξε τήν τέλεια προσευχή». Καί ὁ ὅσιος Θεόγνωστος συμβουλεύει· «Ἄν ἐπιθυμεῖς νά ἀξιωθεῖς θείας θέας καί ἐμφανίσεως στή διάνοιά σου, προηγουμένως νά ἀσπασθεῖς τήν εἰρηνική καί ἥσυχη ζωή· καί ὅταν ἐνδιατρίψεις σ’ αὐτό τό ἔργο, γνώρισε καί τόν ἑαυτό σου καί τόν Θεό. Ἄν συμβεῖ αὐτό, τίποτε δέν ἐμποδίζει σάν μέσα σέ αὔρα λεπτή, μέ τήν καθαρή δηλαδή κατάστασή σου καί χωρίς νά θορυβεῖ κανένα πάθος σου, νά δεῖς νοερά αὐτόν πού εἶναι ἀθέατος σέ ὅλους, νά σοῦ γνωρίζει ἐναργέστερα τόν ἑαυτό του καί νά σοῦ εὐαγγελίζεται τή σωτηρία».

 Ὁ πνευματικός ἀγώνας καί ἡ ἄσκηση εὐαισθητοποιοῦν τήν ψυχή τοῦ πιστοῦ, ὥστε νά νιώθει πάνω του τό ἄγγιγμα τοῦ Θεοῦ σάν τρυφερό χάδι. Σέ μιά καρδιά εἰρηνική, ἀπαλλαγμένη ἀπό πάθη, καί σέ μιά σκέψη καθαρή, φωτισμένη ἀπό τήν ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ, ὁ Κύριος ἔρχεται καί φανερώνεται γλυκύς καί πρᾶος μέσα ἀπό τίς θύρες πού ἀνοίγει ἡ Ἐκκλησία γιά τά μέλη της. Ἡ χάρη τῶν μυστηρίων, ἡ προσευχή καί ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ γίνονται ὁ χρόνος καί ὁ τόπος, ὅπου ὁ Κύριος κλείνει καί γιά μᾶς συνάντηση μαζί του. Κι ἄλλοτε περνᾶ σάν ἄνεμος σφοδρός, πού διαλύει τά βουνά τῶν παθῶν καί συντρίβει τίς πέτρινες καρδιές καί ἀπό τό φόβο καθηλώνει καί νεκρώνει τή σάρκα. Ἄλλοτε περνᾶ σάν σεισμός ἤ σάν σκίρτημα χαρᾶς μέσα στά σπλάγχνα μας, ὅπως μαρτυροῦν οἱ ἅγιοι πατέρες. Κι ἄλλοτε, στά γυμνασμένα μέ τήν ἀρετή πνεύματα, περνᾶ σάν ἁπαλή αὔρα. Ἔτσι, ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ ὁμολογητής γράφει ὅτι ὁ λόγος τῆς ἁγίας Γραφῆς γιά τόν διορατικώτερο νοῦ, αὐτόν πού ἔχει νικήσει τή φύση καί μπορεῖ νά πιάσει τά μηνύματα τοῦ Θεοῦ, εἶναι σάν νά ξεντύνεται τό σχῆμα τῶν ἀνθρωπίνων λέξεων καί νά ἀπηχεῖ τά νοήματά του μέ φωνή αὔρας λεπτῆς. Καί ὁ ἅγιος Μακάριος πάλι ἑρμηνεύοντας τό χωρίο λέει ὅτι ὁ Κύριος φανερώνει τήν παρουσία του «ἐν εἰρήνῃ καί ἡσυχίᾳ» καί ἀναπαύεται στήν προσευχή πού γίνεται μέ εἰρήνη καί κατάνυξη, ὄχι στήν προσευχή πού γίνεται μέ φωνές καί ταραχή· «τό μέρος τοῦτο ἰδιωτῶν ἐστι», εἶναι γνώρισμα ἀρχαρίων σημειώνει.

 Εἶναι γεγονός ὅτι ὅσοι ἀγαποῦν θερμά τόν Κύριο συγκινοῦνται περισσότερο ἀπό τά ἐλέη καί τίς εὐλογίες του παρά ἀπό τήν ὀργή του. Ἀλλά καί ὁ ἴδιος ὁ Θεός προτιμᾶ νά μᾶς κάνει γνωστό τόν ἑαυτό του δείχνοντάς μας τήν ἀγάπη του, παρά χτυπώντας μας μέ τή δύναμή του. Ἐκείνη ἡ συνάντησή του μέ τόν Ἠλία ἦταν ἕνας ἔλεγχος γιά τή βιαιότητα του προφήτου. Ὁ Θεός ἤθελε νά τοῦ πεῖ καί νά τοῦ διδάξει ὅτι δέν θέλει τό θάνατο τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ἀλλά τή σωτηρία του. Ἄν καί πολλές φορές τά σημεῖα τῆς ἀποτομίας του γιά τήν ἁμαρτία τοῦ λαοῦ εἶναι ἀναγκαῖα, ἐν τούτοις τό πραγματικό ἔργο τοῦ Θεοῦ μέσα στόν κόσμο δέν ἐκτελεῖται μέ τέτοια μέσα. Τό συγκλονιστικώτερο γεγονός τοῦ κόσμου, ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ, πού σήμανε τή σωτηρία μας, ἔγινε μέ τόν πιό ἀθόρυβο καί ταπεινό τρόπο, μέσα σέ μιά φάτνη ἑνός χωριοῦ. Ὅπως φυσᾶ μαλακά ἡ αὔρα, ἔτσι ἦλθε ὁ Κύριος ἀνάμεσά μας, ὥστε νά μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι τά λόγια ἐκεῖνα στόν προφήτη Ἠλία ἦταν μιά προφητεία γιά τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ. Ἀργότερα οἱ μαθητές τοῦ Χριστοῦ εἶδαν τόν Ἠλία πάνω στό ὄρος τῆς Μεταμορφώσεως νά συζητᾶ μέ τόν Κύριο γιά τήν ἔξοδό Του «ἐκ τοῦ κόσμου τούτου», πού θά γινόταν πάλι ταπεινά καί ἀδύναμα, ἀλλά πού αὐτή θά μεταμόρφωνε τήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Θεός ἄλλη μιά φορά, γιά νά μᾶς μιλήσει καί νά μᾶς πείσει, δέν διάλεξε τούς βροντερούς ἤχους τῆς δυνάμεώς του, ἀλλά τούς γλυκεῖς ψιθύρους τῆς ἀγάπης του, πού τόν ἔφερε μέχρι τό σταυρό.

Στέργιος Ν. Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 44 (1989) 97-99

Ἄγγιγμα δροσιᾶς

 Ἐπίκαιρο εἶναι μέσα στό καλοκαιρινό κάμα νά θυμηθοῦμε ἕνα περιστατικό ἀπό τή ζωή τοῦ πύρινου προφήτη ᾿Ηλία, πού τόν γιορτάζουμε μές στό κατακαλόκαιρο (20 ᾿Ιουλίου). Φοβισμένος καί ἀποθαρρυμένος κρύβεται ὁ ᾿Ηλίας μέσα σέ μιά σπηλιά τοῦ ὄρους Χωρήβ. Οἱ ἀπειλές τῆς ᾿Ιεζάβελ τόν κυνηγοῦν καί ἡ ἀποστασία τοῦ λαοῦ τόν πληγώνει. Αἰσθάνεται μόνος. ᾿Εκείνη τήν ὥρα τῆς πίκρας καί τῆς ἀδυναμίας διαλέγει ὁ Θεός, γιά νά ἐπισκεφθεῖ τόν ἄνθρωπό του. ῾Ο ἴδιος μάλιστα ὁρίζει τόν τόπο καί τό χρόνο συνάντησης· «Θά βγεῖς αὔριο», λέει στόν προφήτη, «καί θά σταθεῖς ἐνώπιον Κυρίου στό βουνό. Προσοχή! Θά περάσει ὁ Κύριος». Καί πῶς θά καταλάβει τή θεϊκή παρουσία ὁ ἄνθρωπος; «Θά πνεύσει δυνατός ἄνεμος πού διαλύει τά βουνά καί συντρίβει τούς βράχους, δέν θά βρίσκεται στόν ἄνεμο ὁ Κύριος· ἔπειτα θά γίνει σεισμός, δέν θά εἶναι στό σεισμό ὁ Κύριος. Μετά τό σεισμό θ᾿ ἀκολουθήσει φωτιά, δέν θά εἶναι στή φωτιά ὁ Κύριος. Μετά τή φωτιά θ᾿ ἀκούσεις αὔρα λεπτή κι ἐκεῖ θά εἶναι ὁ Κύριος!» (Γ´Βα 19,11-12).
 Ὥρα μοναδική! «῾Ο ἄπειρος Θεός», λέει ὁ ἅγιος Μακάριος, «σμικρύνεται καί σωματοποιεῖται», γιά νά τόν δεῖ ὁ ἄνθρωπος. Σ᾿ ἄλλες στιγμές τῆς ἱστορίας ἐμφανίζεται ὁ Θεός μέ ἄλλες μορφές, συνήθως φοβερές· μέ βροντές, ἀστραπές καί καπνούς στόν Μωυσῆ, στό Σινᾶ, μέ πυρωμένο ἄνθρακα στόν διστακτικό ᾿Ησαΐα. Τώρα, στόν ζηλωτή προφήτη, τοῦ ὁποίου τό κήρυγμα ἦταν θύελλα καί σεισμός καί φωτιά γιά τόν λαό τοῦ Θεοῦ, ὁ Κύριος προτιμᾶ νά ἐμφανισθεῖ μέ τόν ἦχο τῆς ἁπαλῆς αὔρας.
 Ἡ συγκεκριμένη ἐμφάνιση τοῦ Θεοῦ ἐλέγχει τή βιαιότητα καί σκληρότητα τοῦ προφήτη. Εἶναι μία συμβολική διδαχή ὅτι δέν θέλει ὁ Θεός τό θάνατο τοῦ ἁμαρτωλοῦ ἀλλά τή σωτηρία του. Προτιμᾶ νά μᾶς κάνει γνωστό τόν ἑαυτό του δείχνοντας τήν ἀγάπη του, παρά προβάλλοντας τή δύναμή του. Νά μᾶς συγκινεῖ μέ τίς εὐλογίες, παρά νά μᾶς φοβίζει μέ τήν ὀργή του. Τό ἔλεος καί ἡ ἀγάπη τοῦ Πατέρα, ἡ μακροθυμία γιά τόν ἁμαρτωλό καί ἡ γλυκύτητα γιά τόν μετανοημένο εἶναι τά ἀληθινά του γνωρίσματα. ᾿Αρκεῖ νά διακρίνει στήν ψυχή τήν καλή προαίρεση, τή διάθεση γιά μετάνοια.
 Ἐπιθυμώντας βαθιά τή σωτηρία μας ὁ Κύριος δέν ἐξαντλεῖται στίς μεγαλειώδεις καί μεγαλοπρεπεῖς ἐμφανίσεις. Μάλιστα δέν ἀποτελεῖ ἡ φοβερή ὄψη τήν καλύτερη εἰκόνα του οὔτε εἶναι ἡ ὀργή τό ἀληθινό πρόσωπό του. Μαρτυρεῖται αὐτό στό πιό συγκλονιστικό γεγονός πού εἶδε ὁ κόσμος· στήν ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ἔγινε μέ τόν πλέον ταπεινό καί ἀθόρυβο τρόπο στή φτωχή φάτνη τῆς Βηθλεέμ. Λίγο ἀργότερα, τή μαρτυρία τοῦ ψαλμωδοῦ «ὅτι χρηστός ὁ Κύριος» (Ψα 33,9) τήν ἐπιβεβαιώνει ἡ αὐτοσύσταση τοῦ ἴδιου τοῦ Θεανθρώπου «ὅτι πρᾶός εἰμι καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ» (Μθ 11,29).
 Τί χρήσιμο μάθημα γιά τίς διαπροσωπικές μας σχέσεις νά προτάσσουμε τήν ἀγάπη τῆς βίας, νά προτιμοῦμε τό χαμόγελο ἀπό τά σφιγμένα χείλη! ᾿Αλλά γιά νά τό μάθεις αὐτό πρέπει πρῶτα νά βιώσεις τήν παρήγορη κι ἐνθαρρυντική ἀλήθεια ὅτι ὁ Θεός μας εἶναι «αὔρα λεπτή», Θεός ἐλέους καί ἀγάπης. Μόνο στήν ἄνετη ἀτμόσφαιρα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ ἀνθίζει ἡ ἀγάπη γιά τόν συνάνθρωπο. Μακάρι νά τό καταλάβουμε!

Στέργιος Σάκκος

Ἀπολύτρωσις 57 (2002) 147

 Δεμένος μέ τή ζωή μας ὁ πόλεμος, ὁ ἀγώ­νας γιά τήν ἐπιβίωση, τήν φυσική ἀλλά -ὄχι λι­γότερο- καί τήν πνευμα­τι­κή. Τό θέμα εἶναι πα­λιό ὅσο καί ἡ ἱστο­ρία τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλά καί ἐπίκαι­ρο, ἄρ­ρηκτα συνδεδεμένο μέ τήν συγκεκρι­μέ­νη κα­θημερινότητα τοῦ πιστοῦ. Ἄφθονα τά θεόπνευστα μηνύματα καί παραγ­γέλματα τῆς ἁγίας Γραφῆς μᾶς καλοῦν νά γρηγοροῦμε, διό­τι καθημερινά δί­νουμε μάχη σκληρή καί ἄνιση. Παλεύ­ου­με ὄχι μέ ἀνθρώπους ἀλλά «πρὸς τοὺς κοσμοκρά­τορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶ­νος τού­του» (Ἐφ 6, 12), μέ τίς σκοτεινές δυνάμεις τοῦ σατανᾶ.

 Ἄφθονες καί οἱ σχετικές παραινέσεις καί δι­δαχές τῶν ἁγίων πατέρων καί δι­δασκάλων τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἀνάμε­σά τους ὁ ἅγιος Νικό­δη­μος ὁ Ἁγιορείτης (1749-1809), ὁ φιλόπονος καί διαπρεπής νάξιος μονα­χός τῶν τελευταίων χρό­νων τῆς τουρ­κοκρατίας, πού τιμοῦμε στίς 14 Ἰουλίου. Πολλά τά συγγράμματά του, ἀ­να­φέρον­ται σέ ποικίλους κλάδους τῆς Θεολογίας καί ἀποτελοῦν θησαυρό πολύτιμο γιά τήν στρα­τευομένη Ἐκκλη­σία. Ἕνα ἀπό τά πιό γνωστά, πού μᾶς δίνει καί τήν ἀφορμή γιά τό σύντομο μήνυμά μας, εἶναι ὁ «Ἀόρατος πόλεμος»· κυκλο­φορεῖται σέ προσιτές ἐκδόσεις, μετα­γλωτ­τι­σμέ­νος μάλιστα καί στήν καθομιλουμέ­νη.

 Ἡ βαθειά γνώση τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς καί τοῦ σφοδροῦ ἀγώνα γιά τήν τελείωσή της, ἡ προσωπική ἐμ­πειρία αὐτοῦ τοῦ ἀγώνα καί -ὁ­πωσ­δήποτε- ὁ φωτισμός τῆς θείας χάριτος συνερ­γά­σθηκαν ἁρμονικά γιά νά μᾶς χαρίσουν στό σοφό αὐτό βιβλίο συστηματο­ποιη­μένους «τοὺς τρό­πους τοῦ πολεμεῖν» γιά τήν ἀνα­χαί­τιση τῶν σκοτεινῶν δυ­νάμεων καί τήν κατά­κτηση τῆς τελειό­τητος.

 Μέσα στόν κυκεώνα τῶν θεμάτων καί προ­βλημά­των πού μᾶς κατακλύ­ζουν σέ προσω­πι­κό, οἰκογενειακό, ἐθνι­κό, πανευρωπαϊκό καί παγκόσμιο ἐπί­πεδο φαντάζει πολυτέλεια ὁ λό­γος περί πνευματικῆς τελειότητος. Ὡστόσο, εἶ­ναι ἀκριβῶς αὐ­τό ἀπό τό ὁποῖο πρέπει νά ξε­κινήσουμε, ἄν θέλουμε νά βγάλουμε κάποια ἄ­κρη. «Νά τά βροῦμε» μέ τόν ἑ­αυτό μας πρῶ­τα, γιά νά μποροῦμε ἔπει­τα νά δημιουργήσουμε σχέσεις ἁρμο­νι­κές μέ τούς γύρω μας, ὥστε νά ἀρέ­σου­με στόν Θεό. Αὐτό εἶναι ἡ τελειότητα, ὁ σκοπός στόν ὁποῖο ἀποβλέπει ἡ ἐπί γῆς ζωή μας.

 Σαφῆ καί πολύ πρακτικά τά μέσα πού προ­τείνει ὁ ἅγιος Νικόδημος γιά τήν ἐπιτυχία τοῦ πνευματικοῦ πολέμου: «α) τὸ νὰ μὴ θαρ­ρεύ­ε­σαι (= νά μήν ἔχεις ἐμπιστοσύνη) ποτὲ εἰς τὸν ἑ­αυτόν σου· β) τὸ νὰ ἔχῃς πάντοτε ὅλον σου τὸ θάρρος καὶ τὴν ἐλπίδα εἰς τὸν Θεόν· γ) τὸ νὰ ἀγωνίζεσαι πάντοτε καὶ δ) τὸ νὰ προ­σεύ­χε­σαι». Φαντάζεσθε πόσο θά ἄλλαζε ἡ κα­θημε­ρι­νότητα ἐκείνου πού θά ἤθελε νά υἱοθετήσει τήν πολεμική τακτική τοῦ ἁγίου Νικοδή­μου;

 Ἀδελφέ μου, μέ πολλούς τρόπους ἀγωνίσθηκες μέχρι σή­μερα καί πολλές ἀπογοητεύσεις ἔζησες. Τί ἐμ­ποδίζει νά δοκιμάσεις καί τήν μέθοδο τοῦ ἁγί­ου Νικοδήμου; Ἡ μνήμη του ἀποτελεῖ μία πρό­κληση καί ἡ εὐχή του εἶναι, σίγουρα, μία ἐγγύη­ση γιά τήν ἐπιτυχία. Καλό ἀγώνα, λοιπόν!

 Ἀ.

Ἀπολύτρωσις 68 (2013) 163