Κυριακή τοῦ 1792 στήν Τσαρίτσανη τῆς Θεσσαλίας. Γιατί τά βλέμματα ὅλων εἶναι στραμμένα πρός τόν ἄμβωνα; Τί κοιτάζει ἐπίμονα τό ἐκκλησίασμα; Ἕνα χαριτωμένο δωδεκάχρονο παιδί κάνει τό πρῶτο του κήρυγμα. Καταπλήσσει τούς συντοπίτες του. Ὁ παπα-Κυριακός καμαρώνει τό βλαστάρι του. Εἶναι ὁ νεαρός Κωνσταντίνος Οἰκονόμος, ὁ μετέπειτα ταλαντοῦχος δάσκαλος τοῦ Γένους καί μεγάλος ρήτορας.
  Λέγεται πώς, ὅταν ἦταν βρέφος, ἕνα σμῆνος ἀπό μέλισσες ρίχτηκε στό λαιμό του. Σάν ἀποχώρησαν, δέν τοῦ ἄφησαν κανένα ἴχνος κακοποίησης. Τοῦτο τό γεγονός θεωρήθηκε σημάδι, πού προμήνυε τή μελιστάλαχτη φωνή του καί «τόν βόμβον» αὐτῶν πού θά τήν ἀπολάμβαναν.
  Πραγματικά, ὡς μαθητής διαπρέπει. Ρουφᾶ τή γνώση στήν περίφημη σχολή τῶν Ἀμπελακίων, καθώς ρίχνεται στή μελέτη τῆς κλασικῆς ἑλληνικῆς γραμματείας, τῆς ἑλληνικῆς, τῆς λατινικῆς καί τῆς γαλλικῆς γλώσσας. Τί θαυμασμό προκαλεῖ μέ τήν εὐγλωττία του στούς συμμαθητές του, κάθε φορά πού ἐκφωνεῖ τούς πανηγυρικούς λόγους στίς σχολικές γιορτές! Δέν χορταίνουν νά τόν χειροκροτοῦν.
  Ὅλοι εἶναι σίγουροι πώς θά σταδιοδρομήσει καί θά δοξασθεῖ ὡς φιλόλογος. Κάτι ἄλλο ὅμως, ἱερό, ζυμώνεται μέσα του. Καί νά! Σείονται οἱ θόλοι τῆς ἐκκλησιᾶς ἀπό τά «ἄξιος, ἄξιος»! Χειροτονεῖται διάκονος καί εἰσέρχεται στίς τάξεις τοῦ ἔγγαμου κλήρου. Πῶς νά μήν ἐπικροτήσουν τούτη τή μοναδική στιγμή γιά τόν τόπο τους οἱ συμπατριῶτες του, ὅταν θωροῦν τόν ἀγαπητό Κωνσταντίνο τους, πού λαχταρᾶ νά θέσει ὅλα του τά χαρίσματα στήν ὑπηρεσία τοῦ Θεοῦ!
   Ἀπό κείνη τή στιγμή δίδεται ὁλόψυχα στό ἔργο τῆς θείας σπορᾶς. Ἡ εὐρυμάθειά του ἀποτυπώνεται στήν πρώτη πραγματεία πού κυκλοφορεῖ γιά τή διαφώτιση τοῦ κλήρου· «Τόμος, τά καθήκοντα τοῖς ἱερεῦσι θεσπίζων». Ἱερό του ἄντλημα στή συγγραφή καί στό λόγο ἡ Βίβλος, οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καί ἰδιαίτερα οἱ προσφιλεῖς του Μ. Βασίλειος, Γρηγόριος Θεολόγος καί Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Ὀργώνει ἀκάματος χωριά καί πόλεις τῆς Θεσσαλίας, τῆς Μακεδονίας. Πῶς τόν καρτεροῦν! Σάν τό χῶμα τή βροχή, σάν τό παιδί τόν πατέρα, γιά νά δροσίσει μέ τά νάματα τῆς πίστεως τήν ἀποκαμωμένη τους ὕπαρξη. Γρήγορα «ἡ θεία χάρις... προχειρίζεται Κωνσταντῖνον τόν εὐλαβέστατον διάκονον εἰς πρεσβύτερον...».
  Κι ἐνῶ δέν ἀρέσκεται στό κυνήγι τῆς προβολῆς, ἡ φήμη του τρέχει παντοῦ. Ποιοί τώρα ἔχουν τό προνόμιο ν’ ἀπολαμβάνουν τόν χειμαρρώδη λόγο, τή σοφία του; Οἱ μαθητές τοῦ «Φιλολογικοῦ Γυμνασίου» τῆς Σμύρνης. Ἡ Ἰωνία καί τά νησιά τοῦ Αἰγαίου στέλνουν τά παιδιά τους νά μαθητεύσουν «παρά τούς πόδας» τοῦ ὑπέροχου αὐτοῦ Σχολάρχου. Δέκα ὁλόκληρα χρόνια διδάσκει σ’ αὐτό τό σχολεῖο θρησκευτικά καί ἑλληνική φιλολογία.
 Στόν περίφημο «Παραινετικόν πρός τούς νέους» λόγο του ὁ χαρισματοῦχος ρήτορας σείει τήν καρδιά τῆς νεολαίας τῆς Σμύρνης· «...Κατηραμένη ἡδονή. Πόσους μετεμόρφωσας ἐλεεινῶς! Πόσους νέους ἔθαψας ἀώρους! Ὁποιονδήποτε ἐπάγγελμα καί ἄν μέλλετε, φίλοι νέοι, νά ἐπαγγελθῆτε, χωρίς τήν χαράν, τήν ταπείνωσιν, τήν ἀγάπην, τήν εἰλικρίνειαν, τήν ἁγνότητα εἶναι ἀδύνατον νά διαδράμητε τό στάδιον ἐντίμως καί εὐτυχῶς. Ὅλων δέ τούτων τῶν ἀρετῶν θεμέλιον ἔχετε τήν πρός τόν Θεόν εὐσέβειαν. Χωρίς τοῦ Θεοῦ τήν προστασίαν μ’ ὅλα τά προτερήματά σας ἠθέλετε εἶσθαι ὅμοιοι μέ ἄθλια ὀρφανά παιδία ἀφειμένα εἰς ἔρημον τόπον χωρίς ὁδηγόν νά τά κατευθύνῃ...».
  Ἀξιοσημείωτη ἡ κηρυκτική του δραστηριότητα καί στήν εὐρύτερη περιοχή τῆς Σμύρνης. Μέ τίς πύρινες ὁμιλίες του δονεῖ τίς καρδιές τῶν πιστῶν. Κι εἶναι γιά τούς ραγιάδες πολύτιμος ἀστέρας ἡ παρουσία του, πού φωτίζει τό πηχτό σκοτάδι τῆς σκλαβιᾶς.
  «Δέξαι τήν καλοῦσάν σε φωνήν, ὡς φωνήν ἀληθοῦς Κυρίου». Μ’ αὐτά τά λόγια τό 1819 ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριος ὁ Ε΄ προσκαλεῖ τόν χαλκέντερο ρήτορα, γιά νά τόν διορίσει ἱεροκήρυκα τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας. Καί στή «βασιλίδα τῶν πόλεων» σπρώχνονται τά πλήθη, γιά ν’ ἀπολαύσουν τόν μελίρρυτο ἱεροκήρυκα. Μά ἡ ἔκρηξη τῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821 ἀνακόπτει τήν πολυσχιδῆ δράση του. Ὁ Πατριάρχης τόν συμβουλεύει νά φύγει στήν Ὀδησσό τῆς Ρωσίας, γιατί τό Γένος τόν χρειάζεται. Μέ τή λύπη ζωγραφισμένη στά πρόσωπά τους ἀποχαιρετιοῦνται οἱ δύο μεγάλοι ἄνδρες.
  Σέ λίγες μέρες μέ θρυμματισμένη τήν καρδιά του ὑποδέχεται στό λιμάνι τῆς Ὀδησσοῦ μέ πλῆθος λαοῦ τό σεπτό σκήνωμα τοῦ Πατριάρχη. Καί τότε, στό ναό τῆς Μεταμορφώσεως, μπροστά στή σορό τοῦ ἐθνομάρτυρα Γρηγορίου τοῦ Ε΄ ἐκφωνεῖ μέ τή μεταλλική φωνή του ἐπιτάφιο λόγο, πού ἀντηχεῖ ὡς ἐγερτήριο σάλπισμα στό πολύπαθο Γένος. Στ’ ἀλήθεια, ἡ ὁμιλία του αὐτή ἀπαθανατίζει τή ρητορική του δεινότητα καί θεωρεῖται ἕνα ἀπό τά διαμάντια τῆς νεότερης ἑλληνικῆς φιλολογίας. Εἶναι ἕνα λυρικό τραγούδι, πού ἀντανακλᾶ τόν πόνο τοῦ παιδιοῦ, τό σπαραγμό τοῦ Ἕλληνα, καθώς στέκεται δίπλα στό λείψανο τοῦ πατέρα του, τοῦ Ἐθνάρχη του:
  «...Σεβασμιώτατε Πατριάρχα, ἄν καί δέν στολίζῃς πλέον τόν θρόνον τόν Οἰκουμενικόν, παρίστασαι μετά παρρησίας εἰς τόν θρόνον τῆς Μεγαλωσύνης τοῦ Ὑψίστου. Ἄν καί δέν ἄρχῃς πνευματικῶς εἰς τήν Μεγάλην τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν, διαπρέπεις μακαριστῶς εἰς τήν Οὐράνιον Ἐκκλησίαν τῶν Πρωτοτόκων. Ἄν καί δέν ἐνταφιάζεσαι εἰς τήν ἔνδοξον μέν, ἀλλά στενάζουσαν ἤδη γῆν τῆς Ἑλλάδος, ἐνταφιάζεσαι ἐνδόξως εἰς γῆν ἐλευθέραν καί τιμᾶσαι λαμπρῶς ὑπό τῶν παρόντων ὁμογενῶν σου... Ὦ Θεέ τοῦ ἐλέους! Ἐπίβλεψον ἐξ οὐρανοῦ καί δε τήν κάκωσιν τοῦ λαοῦ σου. Ἕως πότε, Κύριε, μέλλει νά ἐξυβρίζῃ τό Πανάγιόν Σου ὄνομα ὁ βάρβαρος ἐχθρός τοῦ Σταυροῦ;...».
  Μέ τή συναρπαστικότητα τοῦ λόγου καί μέ τή δύναμη τῆς πένας του ἀγωνίζεται ὅπου γῆς γιά τήν ἀνάσταση τῆς πατρίδας του. Ἀξιώνεται νά πατήσει τά ἐλεύθερα πιά ἑλληνικά χώματα καί νά ὑπηρετήσει ἀνύσταχτος τήν Ἐκκλησία καί τό Ἔθνος. Καί ὁ μεγάλος ἀθλητής τῆς Ὀρθοδοξίας καί δεινός ρήτορας, πού «ἑνώνει τοῦ Χρυσοστόμου τήν εὐγλωττίαν μέ τοῦ Ἀθανασίου τό φλογερόν πνεῦμα», κλείνει στίς 8 Μαρτίου 1857 τά μάτια του, γιά νά τ’ ἀνοίξει στήν ἀτέρμονη αἰωνιότητα τοῦ Θεοῦ.
  Πνευματοφόρε, πνευματοκίνητε, λευκασμένε δάσκαλε τοῦ Γένους μας, σ᾿ εὐχαριστοῦμε γιά τίς σοφές ὑποθῆκες πού μᾶς κληροδότησες κι ἡ μνήμη σου ἄς εἶναι αἰώνια.

Ἡ ἑλληνική ἐπανάσταση ἀποτελεῖ ὁρόσημο στή διεθνῆ ἱστορία. Ἡ τρομακτική δυσαναλογία δυνάμεων κατακτητῶν καί ἐπαναστατῶν σέ συνδυασμό μέ τό ἄκρως ἀρνητικό κλίμα ἔναντι ἐπαναστάσεων στήν εὐρωπαϊκή σκηνή καθιστᾶ τήν ἐξέγερση τῶν ὑπόδουλων προγόνων μας μοναδική γιά τήν τόλμη, ἡ ὁποία ἐγγίζει τά ὅρια τῆς ἀφροσύνης! Ὁ μεγάλος πατριώτης, ὁ Καποδίστριας, γνώστης βαθύς τῆς εὐρωπαϊκῆς διπλωματίας, ἦταν ἀντίθετος πρός τό τόλμημα, τό ὁποῖο ἀρχικά ἀνέλαβε ὁ Ἀλέξανδρος Ὑψηλάντης καί τό συνέχισαν οἱ καπετάνιοι τῆς Πελοποννήσου.
 Ἡ ἐπανάσταση, κατά τή σύμφωνη μαρτυρία τῶν πρωταγωνιστῶν της, ὑπῆρξε παλλαϊκή καί εὐλογήθηκε ἀπό τήν Ἐκκλησία. Γι’ αὐτό καί μετά τήν ἀπόκτηση τῆς πολυπόθητης ἐλευθερίας ἀπό τμῆμα τοῦ λαοῦ μας, ἡ Πολιτεία ἐθέσπισε (1848) νά ἑορτάζεται ἡ λαμπρή ἐπέτειος τῆς Ἐθνεγερσίας κατά τήν 25η Μαρτίου, ἡμέρα κατά τήν ὁποία ἡ Ἐκκλησία πανηγυρίζει τόν Εὐαγγελισμό τῆς Θεοτόκου, τῆς μητέρας τοῦ Χριστοῦ.
 Ἐπί σειράν ἐτῶν τό Γένος μέ εὐγνωμοσύνη πανηγύριζε τή διπλή ἑορτή. Ἀθρόα ἦταν ἡ προσέλευση τοῦ λαοῦ στούς ναούς, γιά νά δοξολογήσει τόν Θεό γιά τή βοήθεια πρός ἀποτίναξη ζυγοῦ δουλείας αἰώνων. Δέν θά ἰσχυριστῶ ὅτι κατά τόν πανηγυρισμό τοῦ διπλοῦ ἑορτασμοῦ πρυτάνευε τό θρησκευτικό αἴσθημα καί ἑπόταν τό πατριωτικό. Ὁ ἄνθρωπος διαχρονικά στέκεται ἀνήμπορος νά κατανοήσει τό ὕψος τῆς πνευματικῆς ἐλευθερίας, στήν ὁποία μᾶς κάλεσε ὁ Θεός μέ τήν ἐνανθρώπησή του. Ἡ ἐθνική ἐλευθερία παλαιότερα καί ἡ κοινωνικοπολιτική σχετικά πρόσφατα προβάλλονται ὡς οἱ δύο κύριες μορφές ἐλευθερίας, μέ συνέπεια νά παραθεωρεῖται σύν τῷ χρόνῳ ἡ πνευματική ἐλευθερία καί τελικά νά ἀγνοεῖται αὐτή παντελῶς!
 Τό ἐλεύθερο πλέον Γένος ἀπολαμβάνοντας τά ἀγαθά τῆς ἐθνικῆς ἐλευθερίας λησμόνησε σύντομα τήν ὑπόσχεσή του πρός τόν Θεό νά ἐκφράσει τήν εὐγνωμοσύνη του μέ τήν ἀνέγερση ναοῦ πρός τιμήν τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Ἔτσι τό τάμα τοῦ Ἔθνους παραμένει ὥς σήμερα ἀνεκπλήρωτη ὑπόσχεση.
 Κύλησαν τά χρόνια. Ἡ πατρίδα μας ἐλεύθερη πλέον ὑποτάχθηκε στό δυτικό πνεῦμα, τό ὁποῖο ἐπέβαλαν οἱ «προστάτες» μας μέσῳ τῶν προθύμων νά ὑπηρετήσουν τά συμφέροντά τους ἐντοπίων.
 Ἀφοῦ οἱ «προστάτες» μας διαπίστωσαν ὅτι οἱ «ἱεραπόστολοι»-πράκτορές τους (μισσιονάριοι) δέν ἦσαν ἀποτελεσματικοί στή μετακίνηση τοῦ λαοῦ ἀπό τήν ὀρθόδοξη πίστη, ἀνέθεσαν τό ἔργο αὐτό σέ ἐντόπιους «φωτισμένους» ἀπό τή Δύση «ἀναμορφωτές», «μεταρρυθμιστές», «ἐκσυγχρονιστές». Ἡ διανόηση, ἄν καί κατά βάση ἐπιφυλακτική -ἄν ὄχι ἐχθρική- πρός τήν ἐξουσία, συνεισέφερε τά μέγιστα στήν ἀποϊεροποίηση τῆς κοινωνικῆς μας ζωῆς.
 Στό πεδίο τῆς ἱστορίας, ἀφοῦ ἐπετειακό εἶναι τό ἄρθρο μας, ἡ ἐπίθεση κατέληξε νά εἶναι ἐνορχηστρωμένη. Ἔτσι πρέπει οἱ μαθητές νά ἐνστερνιστοῦν βασικές «ἀλήθειες» ὅπως: «Ἄν δέν εἶχε προηγηθεῖ ἡ Γαλλική Ἐπανάσταση, θά μέναμε σκλάβοι γιά αἰῶνες ἀκόμη!». Οἱ μαθητές δέν πρέπει νά μάθουν γιά τά πενήντα καί πλέον ἀτυχῆ ἐπαναστατικά κινήματα τῶν προγόνων τους, γιατί θά αἰσθάνονται ἄβολα ἐνώπιον τῆς πλήρους ὑποταγῆς μας σήμερα στούς ἰσχυρούς! Πρέπει ἀπό τήν ἄλλη νά μάθουν οἱ μαθητές ὅτι ἡ Ἐκκλησία ὑπῆρξε ἐχθρική πρός τήν Ἐπανάσταση, τήν ὁποία ὁ Πατριάρχης, ὡς τουρκόφιλος, ἀφόρισε! Πρέπει νά μάθουν ὅτι ἡ σύναξη στή μονή τῆς Ἁγίας Λαύρας εἶναι μύθος, ὅπως καί τό κρυφό σχολειό! Τί κι ἄν ὁ Γρηγόριος Ε΄, ὁ ἅγιος πλέον τῆς Ἐκκλησίας, ἔδωσε τό αἷμα του, προκειμένου νά ἐκτονωθεῖ ἡ θηριώδης μανία τοῦ σουλτάνου ἔναντι τῶν ἐπαναστατῶν καί νά ἀποφευχθεῖ ἡ σφαγή τῶν Ρωμιῶν τῆς Κωνσταντινούπολης; Μαρτυρεῖται ἱστορικά ἡ ἐπαφή τοῦ πατριάρχη μέ τόν Χατζή Χαλίλ, ἡγέτη τῶν μουσουλμάνων τῆς ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας, ὁ ὁποῖος ἀρνήθηκε νά κηρύξει ἱερό πόλεμο (τζιχάντ) κατά τῶν Ρωμιῶν καί γι’ αὐτό δολοφονήθηκε!
 Οἱ προκροῦστες -καί εἶναι πάρα πολλοί!- ἔχουν μεταφέρει ἀναρίθμητες ἰδεολογικές κλίνες ἀπό τήν «προστάτιδα» Δύση καί πρέπει ἐπάνω σ’ αὐτές νά ἁπλωθεῖ ἡ ἑλληνική ἱστορία! Τί κι ἄν ἱστορικοί βρῆκαν σέ δημοκρατική γαλλική ἐφημερίδα τοῦ 1821 (Contitutionelle) ἀνταπόκριση ἀπό τήν Πάτρα μέ ἀναφορά στή σύναξη τῆς Ἁγίας Λαύρας ὑπό τόν μητροπολίτη Γερμανό, ὁ ὁποῖος, κατά τό δημοσίευμα, ἐκφώνησε πύρινο ἐπαναστατικό λόγο; Ποιά εἶναι ἰσχυρότερη; Ἡ ἱστορική ἀλήθεια ἤ ἡ κυρίαρχη ἰδεολογία; Ἐπιχείρησε, τονίζουν ἀνερυθρίαστα, ἡ Ἐκκλησία νά καρπωθεῖ ὀφέλη ζητώντας ἀπό τούς Βαυαρούς νά καθιερώσουν ὡς ἐπέτειο τήν 25η Μαρτίου, ἐνῶ ἡ Ἐπανάσταση ξεκίνησε νωρίτερα. Προτιμοῦν ὅλοι αὐτοί οἱ ἐμπαθεῖς καί ἀνέντιμοι ἐχθροί της Ἐκκλησίας νά ἐμφανίζονται ἀγνοοῦντες τήν ἱστορία, ἀρκεῖ νά πλήξουν τόν μισητό ἐχθρό τους, πού ἀπέτρεψε τόν ἐξισλαμισμό τῶν προγόνων μας, ὥστε νά ἔχει νόημα ἡ Ἐπανάσταση! Διότι ἀσφαλῶς ἔχουν μελετήσει τήν ἐπιστολή τοῦ Ἀλεξάνδρου Ὑψηλάντη πρός τόν Κολοκοτρώνη, στήν ὁποία ὁρίζεται ὡς ἡμέρα τοῦ ξεσηκωμοῦ ἡ 25η Μαρτίου, ἐπειδή οἱ ἐπαναστάτες ὡς πιστοί ὀρθόδοξοι χριστιανοί ἀποζητοῦσαν τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ στόν δίκαιο ἀγώνα τους! Γνωρίζουν ἐπίσης τήν ἐπιστολή τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Ε΄ πρός τόν ἐπίσκοπο Σαλώνων Ἠσαΐα, τόν ἐθνομάρτυρα στή μάχη τῆς Ἀλαμάνας. Μάλιστα ἐπιλέγουν τόν αὐτοεξευτελισμό τους ὑποστηρίζοντας παράλληλα ὅτι ἡ τουρκική σκλαβιά δέν ἦταν καί τόσο φοβερή! Ἔτσι τούς ὑπαγορεύουν τά ἀφεντικά τῆς «νέας τάξης»!
 Σήμερα φαίνεται οἱ Νεοέλληνες νά ἔχουν, ἐπιτέλους γιά τούς «διαφωτιστές», ἀπομακρυνθεῖ ἀρκούντως ἀπό τήν ὀρθόδοξη παράδοση. Ἴσως νά βλέπουν αὐτοί μέ ἱκανοποίηση τό ὅτι κάθε ἐθνική ἐπέτειος ἔχει ὑποβιβασθεῖ σέ φαρσοκωμωδία μέ δοξολογία ἑνός «ἀνυπάρκτου» ἤ ἔστω «παροπλισμένου» Θεοῦ, μέ δεκάρικους λόγους, φθηνά συνθήματα, ἀξιοδάκρυτες παρελάσεις. Ἔθνος πού χάνει τήν πίστη του δέν εἶναι δυνατόν νά διατηρήσει τή φιλοπατρία. Καταλαβαίνουμε ποῦ ὀφείλεται ἡ κρίση πού βιώνουμε;

Στή ναυμαχία τῆς «Ἕλλης» (4/12/1913) ὁ ναύαρχος Παῦλος Κουντουριώτης κατέκτησε ὄχι μόνο τή νίκη ἀλλά καί τό θαυμασμό τῶν Ἑλλήνων, μέ τή στρατηγική του εὐφυΐα καί τήν αὐτοθυσία του.
  Ἡ ἀνιδιοτέλεια κι ὁ ἁγνός πατριωτισμός ὅμως τοῦ Παύλου Κουντουριώτη φαίνονται ἀκόμη πιό πολύ σ᾿ ἕνα περιστατικό πού συνέβη τό 1914, λίγο πρίν τήν ἔναρξη τοῦ Α΄ παγκοσμίου πολέμου. Ἐκείνη τήν περίοδο ἡ Τουρκία διεκδικοῦσε ἀκόμη τά νησιά τοῦ ἀνατολικοῦ Αἰγαίου (Χίος, Σάμος, Μυτιλήνη κτλ.). Γιά νά ἀποκτήσει, λοιπόν, τήν κυριαρχία στό Αἰγαῖο ἡ Τουρκία εἶχε παραγγείλει ἀπό τήν Ἀγγλία ἕνα ὑπερντρέντνωτ (τό πιό μεγάλο καί ἰσχυρό πολεμικό πλοῖο τῆς ἐποχῆς) τό «Ρίο Ἰανέιρο». Ἡ ἑλληνική πλευρά ἀνησυχοῦσε ἔντονα διότι ὁ κίνδυνος θά ἦταν πολύ μεγάλος, καθώς ἡ Ἑλλάδα δέν θά προλάβαινε νά παραγγείλει ἐγκαίρως παρόμοιο πλοῖο. Τελικά ξέσπασε ὁ Α΄ Παγκόσμιος καί ἡ Τουρκία δέν πρόλαβε νά τό πάρει. Τότε ὁ Παῦλος Κουντουριώτης πρότεινε ἕνα παράτολμο σχέδιο, τό ὁποῖο ἀποκαλύφθηκε ἀπό τόν ἴδιο 20 χρόνια μετά. Τό περιστατικό αὐτό τό διηγῆται ὁ Κῦρος Κύρου.
 Ἦταν τό 1931, ὅταν εἶχε ξεσπάσει κίνημα στήν Κύπρο τό ὁποῖο κατέπνιξε ὁ ἀγγλικός στρατός. Τότε ὁ Ἐλευθέριος Βενιζέλος εἶχε καταδικάσει, γιά λόγους ἐξωτερικῆς πολιτικῆς, τό κίνημα. Ὁ Κῦρος Κύρου πρότεινε τή δημιουργία μιᾶς Ἐθνικῆς Ἐπιτροπῆς ἀπό τούς κυριότερους ἀπογόνους ἀγωνιστῶν τοῦ 1821, οἱ ὁποῖοι, ἀσχέτως πολιτικῶν πεποιθήσεων, νά ὑπογράψουν ἕνα μανιφέστο ὑπέρ τῆς Κύπρου καί τοῦ ἀγώνα της. Ὅλοι ἦταν πρόθυμοι, καί τότε ὁ Κῦρος Κύρου ἐπισκέφτηκε τόν ναύαρχο Κουντουριώτη γιά νά τόν πείσει νά ὑπογράψει πρῶτος τό μανιφέστο καί νά ἀναλάβει τήν προεδρία τῆς Ἐπιτροπῆς. Τόν ἐπισκέφτηκε τό πρωί καί τόν βρῆκε ἐνθουσιασμένο ὑπέρ τοῦ Κυπριακοῦ κινήματος καί νά ἐπικρίνει τόν Βενιζέλο γιά τή στάση του: «Ἀκοῦς ἐκεῖ, νά τούς φερθεῖ ἔτσι τῶν ἀνθρώπων!...; Ἄμ τότε, τί θά ἔλεγε στούς παππούληδές σας, ὅταν ἐκάμανε τήν Ἐπανάσταση;». Ὅταν τοῦ διάβασε τό μανιφέστο, ἦταν ἀπόλυτα σύμφωνος: «Δῶσ᾿ το νά τό ὑπογράψω». Τότε ὁ Κῦρος Κύρου τοῦ πρότεινε νά τό διαβάσει προσεκτικότερα καί νά ζητήσει καί τή γνώμη τοῦ Βενιζέλου, μιᾶς καί ὁ Κουντουριώτης ἦταν ὁ πιό στενός συνεργάτης καί πολιτικός φίλος τοῦ Βενιζέλου. Τότε ὁ ναύαρχος ξέσπασε:
 - Τί λές, ἀδερφέ!... Αὐτό μᾶς ἔλειπε!... Ἄμ᾿ ἄν τόν ρωτήσουμε, θά μᾶς κάνει πάλι αὐτά πού μοῦ ᾿κανε ἄλλοτε...
 - Πότε κ. Ναύαρχε;
 - Ἔ τότε, στά ᾿14... Εἶχαν ἀγοράσει οἱ Τοῦρκοι στ᾿ ἀγγλικά ναυπηγεῖα τό «Ρίο Ἰανέϊρον» καί ἐχάναμεν τήν ὑπεροπλίαν, τήν στιγμή ἀκριβῶς πού ὑπῆρχε κίνδυνος νά ξαναπιασθοῦμε. Ἐπῆγα λοιπόν τότε στόν Βενιζέλο καί τοῦ λέω: «Κύριε Πρόεδρε, ἄν πάρουν οἱ Τοῦρκοι αὐτό τό ὑπερντρέντνωτ θά μᾶς κηρύξουν ἀμέσως τόν πόλεμο καί τά πράγματα θά ᾿ναι πολύ σκοῦρα. Τό μόνο πού μπορεῖ νά γίνει εἶναι νά πάρω τόν “Ξιφία” ἤ ἕνα ἀντιτορπιλικό καί καθώς θά ἔρχεται τό τούρκικο ἀπό τό Γιβραλτάρ νά τό περιμένω στ᾿ ἀνοιχτά, νά τοῦ τραβήξω δυό τορπίλες καί νά πάη στό διάβολο. Ἀλλά βεβαίως θά τά πάρω ὅλα στήν καμπούρα μου. Ἡ κυβέρνηση θά μέ ἀποκηρύξη, θά μέ φυλακίση, θά μέ καθαιρέση, θά πληρώση ἀποζημιώσεις καί τά λοιπά... Ἐσύ τά ξέρεις πού εἶσαι καί διπλωμάτης. Ἀλλά χωρίς τό νέο θωρηκτό ἡ Τουρκία δέν θά μπορέσει νά κουνηθῆ, τόν κόσμο νά χαλάση θά ᾿ναι ἀδύνατον νά μᾶς πειράξη!...». Αὐτά εἶπα τότε τοῦ Βενιζέλου. Καί ξέρεις τί ἀπάντηση μοῦ ἔδωσε; Ἔκανε τάχα πώς... δέν ἄκουσε κι ἄλλαξε τήν κουβέντα!
 Καί σχολιάζει πολύ εὔστοχα στή συνέχεια ὁ Κῦρος Κύρου: «Αὐτός ἦτο ὁ Κουντουριώτης. Ἕτοιμος νά θυσιάση τόν ἐαυτόν του καί τά ἀξιώματά του εἰς μίαν πειρατικήν πρᾶξιν, διά τῆς ὁποίας θά ἐσώζετο ἡ Ἑλλάς! Τό πνεῦμα τοῦ Κανάρη, τό πνεῦμα τῆς πατριωτικῆς αὐταπαρνήσεως ὠμίζει μέ τά χείλη του, χωρίς διπλωματία καί παχειά λόγια. Ἦτο ἕνας ἀγωνιστής τοῦ Εἰκοσιένα -ὁ μόνος- πού ἐζοῦσε παραδόξως μαζί μας..!».
 Τά σχόλια περιττεύουν μετά ἀπό αὐτήν τήν πολύ εὔστοχη ἐπισήμανση τοῦ Κύρου Κύρου. Ἁπλῶς ὁ σύγχρονος Ἕλληνας πού ἔχει ἔστω κι ἕνα ψῆγμα ἐθνικῆς συνείδησης μέσα του, νιώθει νά τόν κυριεύει μία μελαγχολία διαπιστώνοντας τήν ἔλλειψη τά τελευταῖα χρόνια ἡγετῶν παρομοίων μέ τόν Παῦλο Κουντουριώτη, πού πάνω ἀπό καριέρες, πολιτικές φιλίες καί κόμματα νά βάζουν τό συμφέρον τῆς Ἑλλάδας.