Γνωστή σέ ὅλους μας καί νοσταλγικά ἀγαπητή, ἡ ἡρωική Κορυτσά, τό «Παρίσι τῶν Βαλκανίων», ὅπως ὀνομάστηκε. Ἡ πόλη μέ τήν πολυπληθῆ ἑλληνική χριστιανική κοινότητα ἀπό τά χρόνια τῆς ὀθωμανικῆς κυριαρχίας, μέ ἑλληνικό σχολεῖο ἀπό τό 1724, μέ χαρακτηριστικά ἠπειρωτικά ἤθη κι ἔθιμα, μέ τή Μητρόπολη τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς, τό Παρθεναγωγεῖο, μέ πολλές ἄλλες ἐκκλησιές καί μοναστήρια στήν εὐρύτερη περιοχή. Μέ δυό λόγια, μία πόλη ὅπου ἀνθοῦσε ὁ Ἑλληνισμός καί ἡ Ὀρθοδοξία.
  Κατά τή διάρκεια τῶν Βαλκανικῶν πολέμων ὁ ἑλληνικός στρατός ἀπέκρουσε τίς τουρκικές δυνάμεις καί εἰσῆλθε νικητής στήν Κορυτσά (7 Δεκεμβρίου). Ἡ ἑλληνική σημαία ὑψώθηκε στό Διοικητήριο μέσα σέ συγκινητικές ἐκδηλώσεις τῶν κατοίκων. Δυστυχῶς, ὅμως, παρά τούς ἐνθουσιώδεις πανηγυρισμούς τῶν Κορυτσαίων, παρά τούς κόπους καί τούς ἀγῶνες, οἱ Μεγάλες Δυνάμεις παραβλέποντας τίς νίκες τῶν Ἑλλήνων στά πεδία τῶν μαχῶν -κατά πώς τό εἶχαν συνήθειο ἄλλωστε ἐπιδίκασαν τήν Κορυτσά καί τά ἄλλα βορειοηπειρωτικά ἐδάφη στό νεοσύστατο ἀλβανικό κράτος. Τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1914, ὕστερα ἀπό σύσταση τῶν Μεγάλων Δυνάμεων, ἡ Ἑλλάδα ἀνακατέλαβε ὁλόκληρη τή Βόρειο Ἤπειρο, ὅπου ἤδη εἶχε συγκροτηθεῖ τό αὐτόνομο Βορειοηπειρωτικό κράτος. Μέσα στίς πόλεις πού πανηγυρίζουν τήν ἀπελευθέρωσή τους... εἶναι καί ἡ Κορυτσά γιά δεύτερη φορά.
 14 Νοεμβρίου 1940: Στήν πόλη τῆς Κορυτσᾶς βρίσκονται ἰσχυρές ἰταλικές δυνάμεις. Τό ἑλληνικό πυροβολικό χτυπᾶ ἀπό τίς κορυφές τοῦ Μοράβα καί σκορπᾶ τόν πανικό στούς Ἰταλούς, πού τρέπονται σέ φυγή κι ἀναζητοῦν σωτηρία στό ἐσωτερικό της Ἀλβανίας. Οἱ Ἕλληνες, καθώς πλησιάζουν σ᾽ ἕνα προάστιο, ἀντικρύζουν τή μορφή τοῦ Μουσολίνι ζωγραφισμένη στόν τοῖχο σέ πελώριες διαστάσεις καί συνοδευμένη ἀπό τήν ἐπιγραφή: «Credere, obedire, combattere». Προστάζει τούς μελανοχίτωνες: «Νά πιστεύετε, νά ὑπακοῦτε, νά πολεμᾶτε»! Ὡστόσο, ἡ ἄτακτη φυγή τῶν πανικοβλημένων Ἰταλῶν ἐρχόταν σέ πλήρη ἀντίθεση μέ τοῦτα τά μεγάλα λόγια καί οἱ φαντάροι μας ξέσπασαν σέ γέλια μπροστά στήν κούφια μεγαλομανία τοῦ Ντοῦτσε.
  Ὁ ἀγώνας ὀκτώ ἡμερῶν σκληρός καί πολυαίμακτος. Τήν πρώτη μέρα συλλαμβάνονται 40 Ἰταλοί, στή συνέχεια ὁλόκληρο τάγμα. Καταλαμβάνεται ἕνα ὀρεινό χειρουργεῖο καί ἄφθονο πολεμικό ὑλικό. Ἡ ἀεροπορία μέ μία βόμβα στοχεύει ἐπιτυχῶς τό ἀεροδρόμιο Κορυτσᾶς (ἀπέναντι ἀπό τήν τοποθεσία ὅπου σήμερα βρίσκονται τά Ἐκπαιδευτήρια «ΟΜΗΡΟΣ»). Τό κτήριο διοίκησης καταστρέφεται, τά ἰταλικά ἀεροπλάνα τυλίγονται στίς φλόγες.
  22 Νοεμβρίου, ὥρα 7.45. Μία ἰταλική μηχανοκίνητη φάλαγγα μάταια δοκιμάζει νά σταματήσει τίς ἑλληνικές προφυλακές. Φωνάζοντας «ΑΕΡΑ» οἱ Ἕλληνες ὁρμοῦν ἀσυγκράτητοι κι οἱ καραμπινιέροι ἐξαφανίζονται πρός τό Πόγραδετς. Τό τάγμα τοῦ Ἀθανασίου Παλαιοδημοπούλου μπαίνει στήν Κορυτσά. Στούς δρόμους κανόνια, πεταμένοι ὅλμοι, πυρομαχικά, ἄλογα, κουβέρτες λασπωμένες, τουφέκια, καπέλα Βερσαλιέρων, βαλίτσες, ὅλα πεταμένα τριγύρω, ἀφημένα στή διάθεση τῶν πλιατσικολόγων. Ὁ ἑλληνικός στρατός παρελαύνει μέσα σέ μία θάλασσα ἀπό γαλανόλευκες σημαῖες, χειροκροτήματα, ζητωκραυγές, ἐπευφημίες τῶν κατοίκων πού ἔσπευσαν νά ὑποδεχτοῦν τούς ἐλευθερωτές προσφέροντας ρακί καί γλυκίσματα.
  Ὁ ἀπεσταλμένος τοῦ «Ἐλεύθερου βήματος» στό μέτωπο, Π. Παλαιολόγος, στέλνει ἐνθουσιώδη ἀνταπόκριση ἀπό τήν Κορυτσά καί καταλήγει: «Χρειάζεται νέος Ὅμηρος διά τήν περιγραφήν τῆς σημερινῆς ἐποποιΐας. Ζῶμεν εἰς μίαν ἀτμόσφαιραν μέθης καί παραληρήματος». Οἱ ἴδιοι οἱ στρατιῶτες κατενθουσιασμένοι ἀπό τή νίκη στέλνουν γράμματα στούς δικούς τους: «Ἀγάπη μου, νικοῦμε. Περνῶ τίς εὐτυχέστερες μέρες τῆς ζωῆς μου, ὥστε νά μήν πρέπει νά μέ κλάψεις ἄν σκοτωθῶ, παρά νά χαρεῖς μαζί μέ τούς ἄλλους γιά τή νίκη τῆς Ἑλλάδας μας….».
  Ὁ ἀρχιστράτηγος Παπάγος συγχαίρει τούς γενναίους ἕλληνες στρατιῶτες. Τούς ἐμψυχώνει ἐνημερώνοντάς τους πώς ὄχι μόνο στήν Ἑλλάδα, ἀλλά σέ ὅλο τόν κόσμο οἱ ἐφημερίδες πλέκουν μέ θαυμασμό τούς ὡραιότερους ὕμνους γιά τήν ἀκατάβλητη ἀνδρεία τοῦ ἕλληνα στρατιώτη. Καί θυμίζει τό κυριότερο: «Ὁ Θεός εἶναι μαζί μας. Ἡ πληγωμένη Παναγιά εὐλογεῖ τόν ἀγώνα μας!»
  Τήν ἴδια ἡμέρα, στίς 22 Νοεμβρίου τοῦ 1940, ὑπογράφεται καί τό Πρωτόκολλο παράδοσης τῆς πόλης. Ἡ κυανόλευκη γιά ἄλλη μιά φορά θά κυματίσει στό Διοικητήριο τῆς Κορυτσᾶς προκαλώντας δάκρυα συγκίνησης κι ἐθνικῆς ὑπερηφάνειας. Ἡ πρώτη νίκη κατά τῶν δυνάμεων τοῦ Ἄξονα σέ παγκόσμια κλίμακα εἶναι γεγονός. Ὅμως κι αὐτή ἡ νίκη ἀλλά κι ὁλόκληρη ἡ ἔνδοξη ἐποποιΐα τῶν Ἑλλήνων στόν ἑλληνοϊταλικό πόλεμο εἶχε τήν ἴδια μοίρα μέ τόσες ἄλλες νίκες τῆς φυλῆς μας...
 Μπορεῖ τό ὄνειρο νά ναυάγησε, ἀλλά ἡ μνήμη εἶναι πάντα ζωντανή. Πῶς μπορῶ νά ξεχάσω ὅτι στά βουνά γύρω ἀπό τήν Κορυτσά, ἐκεῖ στό Μοράβα καί στό Ἰβάν, ἔδωσαν τή ζωή τους οἱ παπποῦδες μας, οἱ πρόγονοί μας; Καί τώρα τά ὀστᾶ τους κατάσπαρτα σέ τοῦτες τίς βουνοκορφές μᾶς περιμένουν... Ἐλάχιστο χρέος μου νά τούς τιμῶ... μ᾽ ἕνα στεφάνι πού θά καταθέσω ὅλο τιμή καί περηφάνεια, ὅλο δάκρυ καί πόνο, ἐκεῖ στήν ἡρωική Μπομποστίτσα, μ᾽ ἕνα τραγούδι ὅλο ἀγάπη γι᾽ αὐτή τήν πόλη, πού ἡ καρδιά της χτυπᾶ μέ παλμούς «ἡρωικούς καί πένθιμους γιά κάθε χαμένο ἀνθυπολοχαγό» ἐκεῖ στά χώματά της τά αἱματοβαμμένα, τά ἱερά.

Πηγές:
Ἰσμυρλιάδου Ἀδέλας, Κορυτσά: Ἐκπαίδευση-Εὐεργέτες-Οἰκονομία, 1850-1908, Ἵδρυμα Μελετῶν Χερσονήσου Αἵμου, ἔκδ. Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1997.
Χρήστου Ζαλοκώστα, ΠΙΝΔΟΣ, ἡ ἐποποιΐα στήν Ἀλβανία, Ἑστία, Ἀθήνα 1993.

 Ὁ σουλτάνος στίς 31 Μαρτίου 1821 πληροφορεῖται γιά τό ξέσπασμα τῆς Ἐπανάστασης τῶν Ἑλλήνων στήν Πελοπόννησο. Ἡ ζωή τοῦ γενναίου πατριάρχη ἀπό τή Δημητσάνα Ἀρκαδίας, τοῦ Γρηγορίου Ε΄, κινδυνεύει. Ξένες πρεσβεῖες τόν προτρέπουν νά φύγει. Ἀποστομωτική ἡ ἀπάντησή του: «Μή μέ παρακινεῖτε εἰς φυγήν... Μεταμορφωμένος μέ καμιά προβιά εἰς τήν πλάτην, νά φεύγω εἰς τά καράβια, ἤ σφαλισμένος εἰς πρεσβείαν φιλικήν νά ἀκούω εἰς τούς δρόμους τά ὀρφανά τοῦ ἔθνους μου νά σπαράττουν εἰς τά χέρια τοῦ δημίου... Εἶμαι Πατριάρχης διά νά σώσω τόν λαόν μου, ὄχι νά τόν ρίψω εἰς τά μαχαίρια τῆς γενιτσαριᾶς... Σήμερον τῶν Βαΐων, ἄς φάγωμεν εἰς τό τραπέζι τά ψάρια τοῦ γιαλοῦ, καί παρεμπρός, ἐντός ἴσως τῆς ἑβδομάδος, ἄς φάγουν κι αὐτά ἀπό ἡμᾶς...».
 Κυριακή τοῦ Πάσχα, 10 Ἀπριλίου 1821. Στή μεσαία πύλη τοῦ Πατριαρχείου κρεμοῦν οἱ Τοῦρκοι τόν οἰκουμενικό πατριάρχη. Ὁδηγοῦν στό ἰκρίωμα αὐτόν πού ἡ βιοτή του ὅλη μόνο ἔργα ἀγάπης ἔχει νά ἐπιδείξει. Μέρα Πασχαλιᾶς, διαλέγει ὁ σουλτάνος νά πλήξει βαθιά τούς χριστιανούς, ἀπαγχονίζοντας τήν κεφαλή τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἕνας Αἰθίοπας κι ἕνας ἐξωμότης χριστιανός στήνουν τήν κρεμάλα. Πρίν τοῦ περάσουν τόν βρόχο, γονατίζει ὁ λευκασμένος πατέρας τοῦ γένους, τούς εὐλογεῖ ὅλους, τονίζοντας δυνατά τίς στερνές του εὐχές: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, δέξου τό πνεῦμα μου καί σῶσε τόν περιούσιον λαόν σου!». Γαλήνιος φτερουγίζει στά οὐράνια. Ὁ ἐθνικός μας ποιητής, Διονύσιος Σολωμός, στήν παρακάτω στροφή ἀπό τόν «Ὕμνο εἰς τήν Ἐλευθερίαν» ξεχύνει τόν βαθύ του πόνο γιά τόν ἄδικο χαμό τοῦ πατριάρχη:
«Ὅλοι κλαῦστε! ἀποθαμένος
ὁ ἀρχηγός τῆς Ἐκκλησιᾶς
κλαῦστε, κλαῦστε, κρεμασμένος,
ὡσάν νἄτανε φονιάς».
 Τρεῖς μέρες τό σεπτό του σῶμα αἰωρεῖται. Τήν Τετάρτη τό πρωί τό ἀγοράζουν οἱ Ἑβραῖοι. Τό δένουν μέ σχοινιά ἀπό τά πόδια καί χλευάζοντας τό σέρνουν στούς δρόμους τῆς Βασιλεύουσας. Κι ὕστερα τό βυθίζουν στόν Κεράτιο κόλπο. Μά τό σχέδιο τῆς θείας πρόνοιας εἶναι θαυμαστό. Ἄς παρακολουθήσουμε πῶς ξετυλίγεται ἀργά-ἀργά, σέ βάθος χρόνου.
 Τό δειλινό τοῦ Σαββάτου τό λείψανο ἐπιπλέει ἐλεύθερα κοντά στόν Γαλατᾶ καί πλευρίζει ἕνα ἑλληνικό πλοῖο μέ ρωσική σημαία, πού σήκωνε ἄγκυρα γιά τήν Ὀδησσό. Τό πρωτοαντικρύζει ὁ πλοίαρχος Ν. Σκλάβος καί καλεῖ ἀμέσως τόν πρωτοσύγκελλο τοῦ πατριάρχη, τόν Σωφρόνιο, πού βρισκόταν ἐκεῖ. Ἀπερίγραπτες οἱ συγκινητικές στιγμές, ὅταν περισυλλέγουν καί ἀναγνωρίζουν τό κακοποιημένο σκήνωμα τοῦ ἱερομάρτυρα Γρηγορίου. Ὁ Σωφρόνιος δακρύβρεχτος φωνάζει: «Θαῦμα, θαῦμα, εἶναι ὁ πατήρ μου, ὁ πατριάρχης!».
 Μετά ἀπό 24 μέρες ταξίδι τό πλοῖο «Ἅγιος Νικόλαος» ἀγκυροβολεῖ μέ μεσίστια τή σημαία του στό λιμάνι τῆς Ὀδησσοῦ. Συντριμμένοι οἱ Ἕλληνες τῆς Ὀδησσοῦ ὑποδέχονται τό πολυβασανισμένο σῶμα. Μέ διαταγή τοῦ τσάρου γίνεται μεγαλοπρεπής κηδεία. Στόν ναό τῆς Μεταμορφώσεως, μπροστά στή σορό τοῦ ἐθνομάρτυρα ἐκφωνεῖ τόν ἐπικήδειο ὁ δεινός ρήτορας Κωνσταντῖνος Οἰκονόμος ὁ ἐξ Οἰκονόμων. Ἡ μνημειώδης ὁμιλία του ἀντανακλᾶ τόν σπαραγμό τοῦ Ἕλληνα, καθώς στέκεται μπροστά στό λείψανο τοῦ πατέρα του, τοῦ Ἐθνάρχη του. Ἐνταφιάζεται στόν ἑλληνικό ναό τῆς Ὀδησσοῦ, στήν Ἁγία Τριάδα καί παραμένει στά ξένα χώματα πενήντα χρόνια.
 Στίς 14 Ἀπριλίου 1871, μία ἀντιπροσωπεία Ἑλλήνων μεταφέρει μέ τό ἑλληνικό πλοῖο «Βυζάντιον» τό λείψανο τοῦ πατριάρχη στήν ἐλεύθερη Ἑλλάδα. Ἔφτασε ἐπιτέλους ἡ ὥρα τοῦ χρέους, νά τοῦ ἀποτίσουν ἐπάξια οἱ Ἕλληνες φόρο τιμῆς. Μέ κανονιοβολισμούς, μέ σημαῖες προϋπαντοῦν τόν ἐθνομάρτυρα πλήθη λαοῦ στό λιμάνι τοῦ Πειραιᾶ. Στό πολεμικό «Βασιλεύς Γεώργιος» τό ὁποῖο καλωσορίζει τό «Βυζάντιον», ἐπιβαίνουν ἡ Ἱερά Σύνοδος καί ὁ ὑπουργός τῶν Ἐκκλησιαστικῶν. Μέ δάκρυα ἀσπάζεται τή λάρνακα πρῶτα ὁ ὑπουργός Ἀθ. Πετμεζᾶς. Ὕστερα ἡ Ἱερά Σύνοδος παραλαμβάνει τό λείψανο καί τό ἀποθέτει μέσα σ’ ἕνα κουβούκλιο. Θά παραμείνει στό πλοῖο μέχρι τήν 25η Ἀπριλίου.
 Ξημερώνει ἡ ξεχωριστή αὐτή μέρα γιά τόν ἐλεύθερο Ἑλληνισμό. Πανηγυρικά γιορτάζονται τά 50χρονα τῆς Ἐθνεγερσίας τοῦ 1821, "πρωτόλειο" σφάγιο τῆς ὁποίας, πρῶτος καρπός, εἶναι ὁ πατριάρχης τῆς Ὀρθοδοξίας. Καί γίνεται λαμπρότερος ὁ ἑορτασμός της μέ τήν ἀνακομιδή τῶν ὀστῶν του. Στήν Ἀθήνα ὑποδέχονται τό λείψανο ὁ πρωθυπουργός Ἀλ. Κουμουνδοῦρος, ἡ Ἱερά Σύνοδος, οἱ ἀρχιερεῖς, τό ὑπουργικό συμβούλιο καί οἱ βουλευτές. Μεταφέρεται στόν μητροπολιτικό ναό καί φυλάσσεται μέχρι σήμερα σέ λευκό μαρμάρινο τάφο.
 Ἕνα χρόνο ἀργότερα, τήν 25η Μαρτίου 1872, γίνονται τ’ ἀποκαλυπτήρια τοῦ ἀγάλματος τοῦ Γρηγορίου στά προπύλαια τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. Ὁ ποιητής Ἀριστοτέλης Βαλαωρίτης ἀπαγγέλλει μέ τή βροντερή φωνή του τό ἀριστουργηματικό ἐκπόνημά του ἀφιερωμένο στόν μαρτυρικό Πατριάρχη. Ἀπό τήν πετυχημένη ἀπαγγελία τόσο πυροδοτεῖται τό ἀκροατήριο, πού συγκλονισμένο δέν χορταίνει νά ἐπαναλαμβάνει τήν ἐπωδό: «Ἀπ’ ἄκρη σ’ ἄκρη χαλασμός / κρεμοῦν τόν Πατριάρχη! / Χτυπᾶτε πολεμάρχοι! / Μή λησμονεῖτε τό σχοινί, / παιδιά, τοῦ πατριάρχη!».
 Ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας τό 1921 ἀνακηρύσσει ἅγιο τόν ἱερομάρτυρα ἀρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως καί οἰκουμενικό πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄ καί ὁρίζει νά γιορτάζεται ἡ μνήμη του στίς 10 Ἀπριλίου. Ὁ τόπος τῆς ἀγχόνης του, ἡ μεσαία πύλη τοῦ Πατριαρχείου, παραμένει ἀπό τότε γιά πάντα κλειστή, γιά νά θυμίζει τή μεγάλη θυσία καί νά διασαλπίζει στούς Ἕλληνες κάθε γενιᾶς πώς τό ἄλικο αἷμα τοῦ πατριάρχη πότισε, ζωογόνησε τό δένδρο τῆς λευτεριᾶς. Κι ὕστερα γίνηκε τό θαῦμα. Ξεπετάχτηκε μέσα ἀπό τή στάχτη ἡ νεκραναστημένη Ἑλλάδα!

 Ξεκίνησε καί ἔρχεται! Ἔρχεται νά μᾶς συναντήσει καί νά μᾶς πάρει κοντά Του. Ἀπό τήν ἡμέρα πού ἀναλήφθηκε στούς οὐρανούς ὁ Κύριος, ἡ Ἐκκλησία Τόν περιμένει. Τό εἶπαν οἱ ἄγγελοι στούς μαθητές του· «οὗτος ὁ Ἰησοῦς ὁ ἀναληφθείς ἀφ᾿ ὑμῶν εἰς τόν οὐρανόν, οὕτως ἐλεύσεται, ὅν τρόπον ἐθεάσασθε αὐτόν πορευόμενον εἰς τόν οὐρανόν» (Πρξ 1,11).
 Καί ἦλθε ὁ Κύριος μέ τήν ἐπιφοίτηση τοῦ ἁγίου Πνεύματος, πού εἶναι ὁ ἄλλος ἑαυτός του· μέ τήν ἵδρυση τῆς Ἐκκλησίας, πού κατά τόν ἱερό Αὐγουστίνο εἶναι «ὁ Χριστός παρατεινόμενος εἰς τούς αἰῶνας», ὁ Ἀναστημένος ἀνάμεσά μας «ἐν ἑτέρᾳ μορφῇ» (Μρ 16,12). Εἶναι μαζί μας ὁ Κύριος, ὅπως μᾶς τό ὑποσχέθηκε· «καί ἰδού ἐγώ μεθ᾿ ὑμῶν εἰμι πάσας τάς ἡμέρας ἕως τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος» (Μθ 28,20). Πνευματικά, μυστηριακά τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας βιώνουν τήν πραγμάτωση τῆς θείας ὑποσχέσεως.
  Εἶναι, ὡστόσο, ἀλήθεια, ὅτι στούς χριστιανούς τοῦ σήμερα ἀτόνησε τό βίωμα ἐκεῖνο πού συγκινοῦσε βαθιά τούς πιστούς τῶν πρώτων αἰώνων: ἡ λαχτάρα τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Κυρίου. Τόν περίμεναν, κι ἦταν αὐτό ἡ πιό μεγάλη τους χαρά. Τό ἀποδεικνύει ὁ προσφιλέστερος χαιρετισμός τους· «μαράν ἀθᾶ» (Α΄ Κο 16,22), ὁ Κύριος ἔρχεται! Τό ἐπιβεβαιώνει ὁ ὕμνος τῆς πρώτης Ἐκκλησίας: «Ἁγνεύω σοι καί λαμπάδας φαεσφόρους κρατοῦσα, Νυμφίε, ὑπαντάνω σοι».
  Ἡ θεία προσμονή ἔτρεφε τά ὄνειρά τους, ἐνέπνεε τόν πνευματικό τους ἀγώνα καί καλλιεργοῦσε τόν πόθο τῆς συναντήσεως μέ τόν Κύριο. Τούς ἐμψύχωνε, ὥστε νά μή δειλιάζουν μπροστά στά φρικτά βασανιστήρια. Προτιμοῦσαν ἀτρόμητοι τό θάνατο παρά τήν ἐπίγεια δόξα καί τά πλούτη, πού τούς ὑπόσχονταν οἱ διῶκτες τῆς πίστεως. Λαχταροῦσαν νά συναντήσουν τόν Νυμφίο τῆς ψυχῆς τους, ἀκόμη καί μέ τό μαρτύριο!
  Αὐτά γιά τούς πρώτους χριστιανούς, πού ἔγραψαν τή λαμπρή ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας τῶν διωγμῶν καί τῶν μαρτυρίων. Τί γίνεται ὅμως μέ μᾶς, τούς σημερινούς συνεχιστές αὐτῆς τῆς ἱστορίας;
  Μᾶς ἑλκύουν συνήθως καί μᾶς θαμπώνουν ἄλλα πράγματα, ἐνδοκοσμικά, σαφῶς αἰσθητά καί ὑλικά. Πιεσμένοι ἀπό τά καθημερινά προβλήματα καί τίς ὑλικές ἀνάγκες, πού ὅλο καί αὐξάνουν, δέν βρίσκουμε χρόνο -καί μήπως ἔχουμε διάθεση;- γιά τόν πλατυσμό καί τήν ἄνεση τοῦ οὐρανοῦ. Κι ὅμως, ἡ προοπτική τῆς αἰωνιότητος δίνει ἄλλη διάσταση στήν καθημερινότητα. Ἡ προσμονή τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Κυρίου δίνει χρῶμα καί ὑπόσταση στήν πνευματική μας ζωή.

•  Μᾶς ξυπνάει ἀπό τό λήθαργο τῆς ἀδιαφορίας καί τῆς ἀμέλειας. Ἐφόσον πιστεύουμε ὅτι ὁπωσδήποτε θά ἔλθει ὁ Κύριος, ἀλλά μᾶς εἶναι ἄγνωστο τό πότε, δέν ἔχουμε παρά νά Τόν περιμένουμε ἀπό στιγμή σέ στιγμή!

•  Δημιουργεῖ τή σωτήρια ἀγωνία νά βρεθοῦμε ἕτοιμοι μπροστά στόν δίκαιο Κριτή, κατά τό παράγγελμά του· «Ἔστωσαν ὑμῶν αἱ ὀσφύες περιεζωσμέναι καί οἱ λύχνοι καιόμενοι» (Λκ 12,35).

•  Μᾶς θυμίζει ὅτι ἡ ζωή πάνω στή γῆ εἶναι σύντομη, πρόσκαιρες οἱ ἀπολαύσεις της καί προσωρινές οἱ θλίψεις της· «καινούς δέ οὐρανούς καί γῆν καινήν κατά τό ἐπάγγελμα αὐτοῦ προσδοκῶμεν, ἐν οἷς δικαιοσύνη κατοικεῖ» (Β΄ Πέ 3,13). Ἐγγίζει ἡ ὥρα τῆς ἐπιστροφῆς στήν οὐράνια πατρίδα πού χάσαμε, στή χαρά τοῦ παραδείσου πού νοσταλγοῦμε.

  Πόσο θερμότερη πρός τόν Ἰησοῦ θά ἦταν ἡ ἀγάπη μας, πόσο πιό ζωντανή ἡ ἐλπίδα μας κι ἀμέτρητη ἡ χαρά μας, ἄν δυνατότερα πιστεύαμε ὅτι ὁ Κύριος ξεκίνησε καί ἔρχεται...
  Ἐπέστρεψαν χαρούμενοι οἱ μαθητές ἀπό τή Βηθανία (Λκ 24,52). Εἶδαν τή νεφέλη, τό ἅρμα τοῦ Θεοῦ, νά παραλαμβάνει τόν Διδάσκαλό τους στή θεία δόξα! Προσκύνησαν τόν ἀγαπημένο τους Ἰησοῦ, ὁμολογώντας γιά μιά ἀκόμη φορά ὅτι αὐτός εἶναι ὁ Κύριός τους καί ὁ Θεός τους, «ὁ τιθείς νέφη τήν ἐπίβασιν αὐτοῦ» (Ψα 103,3). Κι ἔφυγαν μέ τή γλυκειά πεποίθηση ὅτι θά ξαναέλθει μέ τόν διο τρόπο, γιά νά τούς παραλάβει κοντά του!
  Τή χαρά αὐτή διατηρεῖ ἀμείωτη ἡ Ἐκκλησία, παρ᾿ ὅλες τίς θλίψεις καί τούς διωγμούς, πού ὑπομένει σέ κάθε ἐποχή. Στήν πρώτη του Ἐπιστολή πρός τούς Θεσσαλονικεῖς ὁ ἀπόστολος Παῦλος γράφει· «ἁρπαγησόμεθα ἐν νεφέλαις εἰς ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου εἰς ἀέρα, καί οὕτω πάντοτε σύν Κυρίῳ ἐσόμεθα» (Α΄ Θε 4,17). Μιά τέτοια προσδοκία πῶς νά μήν κάνει ἀνεκλάλητη τήν εὐτυχία τῶν πιστῶν; «Οὔτε γάρ ὁ πλούσιος μακάριος, οὔτε ὁ πένης ἐλεεινός· ἀλλ᾿ ὅς ἐάν τῆς ἁρπαγῆς ἐκείνης καταξιωθῇ τῆς ἐν νεφέλαις, μακάριος καί τρισμακάριος», διακηρύττει ὁ ἅγιος Χρυσόστομος.
  Πότε ἐπιτέλους θά συντονίσουμε τίς λαχτάρες καί τούς πόθους μας μέ τή γλυκειά προσμονή τῆς Ἐκκλησίας μας; Πότε θά ξεκολλήσουμε ἀπό τή λάσπη καί τή σαπίλα αὐτῆς τῆς γῆς, γιά νά ᾿χει ἡ καρδιά μας ἄλλα σκιρτήματα κι ἀλλιώτικες ἀναζητήσεις; Τότε θά μποροῦμε νά ἐπαναλαμβάνουμε, μέ τά λόγια καί τή ζωή μας, τήν προσευχή τῆς προσμονῆς πού κλείνει τό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως· «ναί ἔρχου, Κύριε Ἰησοῦ!» (Ἀπ 22,20).

 Ἄν πεῖς στόν ἄνθρωπο τῆς ἐποχῆς μας ὅτι ἡ Ἀνάληψη τοῦ Χριστοῦ ἔχει ἕνα πολύ προσωπικό μήνυμα γι’ αὐτόν, τό λιγότερο, θά σέ κοιτάξει μέ δυσπιστία. Στέκεται τόσο ἀπρόσιτη ἡ Ἀνάληψη πάνω στό θεολογικό της βάθρο, καί πῶς μπορεῖ νά ἀνταποκριθεῖ στίς ἀνησυχίες τῶν καιρῶν μας; Κι ὅμως, πέρα ἀπό τό θεολογικό της νόημα ἤ μᾶλλον μέσα ἀπ’ αὐτό, ἐκπέμπει ἕνα πολύ ἐπίκαιρο κοινωνικό καί ἀνθρώπινο μήνυμα. Μόνο πού γιά νά τό πιάσουμε, δέν θά ξεκινήσουμε ἀπό τήν κορυφή της πρός τήν ἐποχή μας, διότι οἱ περισσότεροι δέν θά μπορέσουν οὔτε τήν ἀφετηρία νά βροῦν οὔτε στήν πορεία νά ἐνταχθοῦν. Θά ξεκινήσουμε ἀπό τήν ἐποχή μας, πού εἶναι εὔκολο νά τήν παρακολουθήσουμε ὅλοι, ἀφοῦ εἶναι ἡ ἴδια ἡ ζωή μας, ὁ ἑαυτός μας, γιά νά φθάσουμε στήν κορυφή. Μ’ αὐτόν τόν τρόπο δέν ὑπάρχει κίνδυνος νά λαθέψουμε, φθάνει νά εἴμαστε τίμιοι καί εἰλικρινεῖς στίς ἀναζητήσεις μας, ἀπροκατάληπτοι στίς ἐκτιμήσεις μας.
  Καθώς καταντήσαμε τήν ζωή μας πολύ πεζή, πολύ στενή, πολύ πληκτική γιά τούς πόθους τῆς ψυχῆς μας, ὀρθώνεται τραγική ἡ ὁρμή καί ἡ λαχτάρα μας νά ξεφύγουμε ἀπό τά ὅρια πού μᾶς συγκλείνουν καί μᾶς συνθλίβουν. Παγκόσμια καί καθολική ἐκδηλώνεται σέ ὅλους τούς καιρούς, καί ἰδιαίτερα στόν δικό μας, μία τάση φυγῆς, θά ἔλεγα. Δέν ἐννοῶ τήν τραγική ἀλλά, δυστυχῶς, ὄχι σπάνια φυγή πού παρέχουν οἱ παραισθησιογόνες οὐσίες· ὑπόσχονται τήν ἐλευθερία τοῦ παραδείσου, ἀλλά παγιδεύουν τούς χρῆστες στά ὀλέθρια δεσμά τῆς κόλασης. Μιλῶ γιά τήν τόσο γνωστή σέ ὅλους μας ἀνάγκη νά βγοῦμε ἔξω ἀπό τό σπίτι μας, τό κατάστημά μας, τήν πόλη μας, πρός τό βουνό, τήν θάλασσα, τόν καθαρό ἀέρα. Ἀπό τότε πού ὁ μῦθος τοῦ Δαιδάλου καί τοῦ Ἰκάρου ἔγινε πραγματικότητα, ὁ ἄνθρωπος ρίχθηκε στό μεθύσι τῶν αἰθέρων, πού τοῦ δίνει τήν ψευδαίσθηση τῆς ἀποδέσμευσης ἀπό ὅ,τι βαρύ τοῦ πλακώνει τό στῆθος. Μέ τό ἀερόστατο, τό ἑλικόπτερο, τό ἀεροπλάνο, τό διαστημόπλοιο, κερδίζει τήν ἐντύπωση ὅτι ξεφεύγει ἀπό τά χαμηλά καί χαμαίζηλα καί πετᾶ ἐλεύθερα στά ψηλά καί οὐράνια. Σήμερα μάλιστα γίνεται ἀκόμη πιό ἔντονη ἡ ψευδαίσθηση τῆς ἐλευθερίας, χάρη στίς δυνατότητες πού ἐξασφαλίζει ὁ ἠλεκτρονικός ὑπολογιστής, μέ τήν περιήγηση στό διαδίκτυο ἤ ἀκόμη μέ τήν «ἐμπειρία» τῆς εἰκονικῆς πραγματικότητος. Πόσο ὅμως ἀπατᾶται ὁ σημερινός ἄνθρωπος!
  Ὄχι ὅτι δέν εἶναι ἀληθινό ἐπίτευγμα νά νικᾶς τούς νόμους τῆς βαρύτητος καί νά ἐξερευνᾶς τούς γαλαξίες. Ὄχι ὅτι δέν εἶναι θαυμαστό καί ὑπέροχο νά σπαθίζεις σάν πουλί τούς οὐρανούς ἤ νά κατακτᾶς τόν κυβερνοχῶρο μέ ἕνα κλίκ στό «ποντίκι» τοῦ ὑπολογιστῆ σου. Σπουδαῖο καί μεγάλο προνόμιο μᾶς χάρισε ἡ ἐπιστήμη καί ἡ τεχνολογία. Ἀλλά τόσο φτωχό καί μικρό μπρός στήν ἐσωτερική ἐπιθυμία τοῦ ἀνθρώπου νά ξεκολλήσει ἀπό τά γήινα καί νά εἰσδύσει στό ἄπειρο καί στό αἰώνιο ἑνός ἄλλου κόσμου! Ὅσο ψηλά κι ἄν πετάει, στήν οὐσία τίποτε τό ἀλλιώτικο δέν ἀπολαμβάνει, ἐφόσον κουβαλάει μέσα του τόν ἴδιο ἀνικανοποίητο ἑαυτό του. Ἐφόσον ἐδῶ κάτω στήν γῆ δέν ἀποσπᾶται ἀπό τήν φθορά, καί πάνω στήν σελήνη ἀκόμη θά μεταφέρει τόν φόβο καί τόν θάνατο. Ἔτσι, ὁ ἀστροναύτης τῶν ἡμερῶν μας, ἐνῶ διατρέχει τό ἀπέραντο σύμπαν, νιώθει νά ἀσφυκτιᾶ ἐσωτερικά, σάν νά εἶναι κλεισμένος στόν μπαλαοῦρο, στό πιό βαθύ καί ἀποπνικτικό μέρος τοῦ πλοίου. Ἀπό αὐτήν τήν ἄποψη μποροῦμε νά ποῦμε, τηρουμένων τῶν ἀναλογιῶν, ὅτι ἡ ἀνάβαση τοῦ ἀνθρώπου στούς αἰθέρες δέν διαφέρει ἀπό τήν ἀνάβασή του πάνω στήν στέγη μιᾶς καλύβας ἤ στήν κορυφή ἑνός δένδρου ἤ ἀκόμη πάνω στό βουνό.
  Ἀπογοητευμένος καί τσακισμένος μένει ὁ ἐξερευνητής ἄνθρωπος τοῦ αἰώνα μας, πού δέν βρίσκει διέξοδο στήν ψυχική του ἀνάγκη κι ἐπιθυμία. Ἀναλαμβάνουν ὅμως οἱ ἀπατεῶνες τῆς ἐπιστήμης καί οἱ σαλτιμπάγκοι τῆς κουλτούρας νά ἱκανοποιήσουν τήν μάζα, νά θρέψουν τήν φαντασία της καί νά χορτάσουν τήν ἀνησυχία της μέ σκύβαλα καί νοσηρότητες. Ἔτσι ἐπινόησαν τά U.F.O. καί ζήτησαν νά ἀπομυθοποιήσουν τήν ἱστορία μέ μύθους! Πλούτισαν οἱ ἐπιτήδειοι κατεβάζοντας ἐξωγήινους στήν γῆ, ἐξευτελίζοντας τήν ἀνθρώπινη λογική, ἀλλά καί ἱεροσυλώντας τούς εὐγενεῖς ἀνθρώπινους πόθους.
  Κι ὅμως! Ἀνάμεσα στήν ἐπιστήμη, πού δεσμεύεται ἀπό τήν φυσική διάσταση καί συχνότητα, καί στό γελοῖο παραμύθι τῶν U.F.O., πού στηρίζεται στό ψέμα καί τήν ἀπάτη, ἀνάμεσα στόν θανατηφόρο «παράδεισο» τῶν ναρκωτικῶν καί στήν κατευθυνόμενη πληροφόρηση τῶν ἠλεκτρονικῶν, στέκεται ἕνα γεγονός ἱστορικό, ἀληθινό, γεμάτο νόημα, χάρη καί ζωή· ἡ Ἀνάληψη τοῦ Χριστοῦ! Τό ἀπορρίπτουν οἱ ἄθεοι, τό χλευάζουν οἱ ἄπιστοι, λυσσομανᾶ κυριολεκτικά ἐναντίον του ὁ ἀφηνιασμένος ἀπό τά πάθη κόσμος. Ἐντούτοις, τόσοι αἰῶνες, τόσοι ἐχθροί, τόσες προσβολές οὔτε τό μείωσαν οὔτε τό ἀντικατέστησαν μέ σαχλά ὑποκατάστατα. Μένει λαμπρό καί ζωντανό, τόσο ἀληθινό ὅσο ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ, ὅσο ἡ Σταύρωση καί ἡ Ἀνάσταση, ὅσο ἡ Πεντηκοστή καί ἡ Ἐκκλησία πού ζῆ καί ἀναπνέει μέχρι σήμερα. Εἶναι ἕνα γεγονός πού δέν μπορεῖ νά τό γκρεμίσει ἡ ἄρνηση, διότι τό κτίζει ἡ ἱστορία, τό κατοχυρώνει ἡ προφητεία, τό στηρίζει ἡ ἐμπειρία τῶν πιστῶν. Ὁ Ἰησοῦς Χριστός μέ τό ἀναστημένο του σῶμα, νικώντας τόν θάνατο, τόν χῶρο καί τόν χρόνο, δοξασμένος καί ἔνδοξος ἀναλήφθηκε, εἰσῆλθε στήν διάσταση τοῦ πνεύματος καί θρόνιασε τήν ἀνθρώπινη φύση στά δεξιά τοῦ Πατέρα! Τί περισσότερο νά ζητήσει ἡ καρδιά μας ἡ διψασμένη γιά Θεό;

  Στέκεται γεμάτη ἀπορία καί πόνο. Δυσκολεύεται νά συνέλθει ἀπό τήν ὀδυνηρή ἔκπληξη. Τό μνημεῖο εἶναι κενό. Τό νεκρό σῶμα τοῦ διδασκάλου δέν βρίσκεται πλέον ἐκεῖ. Τί μπορεῖ νά συνέβη; Ποιός θά ἔπαιρνε ἕναν νεκρό καί γιά ποιό λόγο; Καί ποῦ εἶναι πιθανόν νά τόν τοποθέτησε; Ὁ νοῦς της εἶναι πλημμυρισμένος ἀπό σύγχυση καί σκοτεινές σκέψεις.
 Ἦταν πρίν ἀπό καιρό πού γνώρισε τόν Ἰησοῦ ἡ Μαρία. Αὐτή ἡλικιωμένη, δεμένη ἑφτάδιπλα ἀπό τόν διάβολο, δαιμονισμένη. Μαύρη ἡ ζωή της. Κινούμενη στά ὅρια τῆς ἔσχατης ἀπελπισίας καί τῆς ἔσχατης ταπείνωσης. Ἕνα πρόσωπο χωρίς προσωπικότητα, μιά διαλυμένη ὕπαρξη. Ἐκεῖνος ἐπιβλητικός, ἀπόλυτα κυρίαρχος τῆς δύναμης καί προπάντων σπλαχνικός. Δέν τραβήχτηκε μακριά της μόλις τήν εἶδε, ὅπως ἔκαναν οἱ ἄλλοι φοβισμένοι. Ἀντίθετα τήν πλησίασε. Τή συμπάθησε μέ πατρική στοργή καί τήν ἐλευθέρωσε ἀπό τόν σατανᾶ μέ ὅ,τι μπορεῖ νά σημαίνει αὐτό τό ρῆμα γιά ἕνα τόσο καταρρακωμένο πλάσμα τοῦ Θεοῦ.
 Ἀπό τότε τόν ἀκολούθησε πιστά. Ἔφτασε μέχρι τό σταυρό μαζί του. Στάθηκε κοντά στήν ἀβάσταχτα πονεμένη μητέρα του, μητέρα του κι αὐτή, ἀπό ἐκεῖνες πού ἀπέκτησαν τό δικαίωμα νά ὀνομάζονται ἔτσι, διότι «ἐποίησαν τό θέλημα τοῦ πατρός αὐτοῦ» (Μθ 12,50). Καί τώρα, τρεῖς ἡμέρες ἀφότου τόν κήδεψε μαζί μέ τούς λίγους δικούς του πού τοῦ ἀπέμειναν, ἀντικρύζει τοῦτο τό φοβερό θέαμα: Χάθηκε ὁ νεκρός. Ὁ Κύριός της «ᾔρθη» (Ἰω 20,2.13).
 «Δέν γνώριζε ἐντελῶς τίποτε γιά τήν Ἀνάσταση κι οὔτε ἔβαζε κάτι τέτοιο ὁ νοῦς της», παρατηρεῖ ὁ ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος. Ἦταν μιά ἁπλή γυναίκα·ἁπλή καί βασανισμένη. Ἀδυνατοῦσε νά σκεφτεῖ ὅτι ὁ Ἰησοῦς -ἔστω αὐτός ὁ ἅγιος ἄνθρωπος, ὁ μοναδικός προφήτης, ὅπως τόν πίστευε- θά μποροῦσε νά ἐπιστρέψει ἀπό τό θάνατο. Ἡ ὑπόθεση αὐτή ἦταν πάνω ἀπό τίς δυνατότητές της. Γι᾿ αὐτό καί ἀναζητᾶ νεκρό τόν ἀναστημένο. Κι οὔτε τά ἀφημένα καί τακτοποιημένα σάβανα τήν προβληματίζουν καθόλου. Ἀκόμη καί οἱ δύο ἄγγελοι, πού τόσο ξαφνικά ἐμφανίζονται, δέν ἀφαιροῦν τό παραμικρό ἀπό τήν ἀγωνία της. Αὐτή ψάχνει τόν ἀγαπημένο της εὐεργέτη. Τήν κατατρώει ἡ ἀπουσία του. Μακάρι νά τόν ἔβρισκε κάπου καί θά τόν σήκωνε μονάχη, μέ τά χέρια της! «Πολλή ἡ εὔνοια καί φιλοστοργία τῆς γυναικός!», ἀναφωνεῖ ὁ ἴδιος ἱερός πατήρ.
 Ὁ Χριστός εἶναι ἡ ζωή τοῦ κόσμου. Χωρίς τήν παρουσία του ὅλα σκοτεινιάζουν, χάνουν τό νόημά τους, δέν ἔχουν πιά καμιά σημασία. Καί εἶναι τόσο τραγική ἡ αὐταπάτη μας νά νομίζουμε ὅτι ζοῦμε, ἐνῶ βρισκόμαστε μέσα στό ἴδιο τό κράτος τοῦ θανάτου.Χωρίς τόν Ἰησοῦ τό πιό γλυκό πράγμα πού μᾶς εὐφραίνει γίνεται πικρό, κατάπικρο, ἀλλοιωμένο ἀπό τό δηλητήριο τῆς ἔλλειψής του. «Κύριε», ἱκετεύει ὁ ἱερός Αὐγουστίνος, «θρηνοῦμε καί ζητᾶμε ἐσένα, διότι χωρίς ἐσένα δέν εἴμαστε τίποτε... Ἐσένα ποθοῦμε. Γιατί οἱ ζωντανοί νά φεύγουν μακριά ἀπό σένα πού ἀνέστησες τούς νεκρούς; Μέ τήν Ἀνάστασή σου ἄνθισε ἀπό τόν τρόμο της ἡ γέεννα, ἀλλά μαράθηκε στείρα ἡ γῆ. Οἱ πέτρες ἀπό τά μνήματα τῶν νεκρῶν σχίστηκαν, μά τά χωράφια μας δέν γνώρισαν καρπό, διότι τά σπλάχνα τους εἶναι σκληρά. Ἐσένα, Κύριε, ζητᾶμε, ἐσένα πού μᾶς ἀναζητᾶς. Οἱ γιορτές μας μεταστράφηκαν σέ πένθος καί τά τραγούδια μας σέ θρῆνο. Ἡ κιθάρα μας παίζει τραγούδι λυπητερό... Κηδεία πιό μαύρη ἀπό τό σκοτάδι...».
 Καί καταλήγει ἀναστάσιμα ὁ ἱερός πατήρ: «Ὅμως θάρρος! Ἐκεῖνος πού εἶπε στίς μυροφόρες "ὑπάγετε ἀπαγγείλατε τοῖς ἀδελφοῖς μου ἵνα ἀπέλθωσιν εἰς τήν Γαλιλαίαν, κἀκεῖ μέ ὄψονται" (Μθ 28,10), ὁ ἴδιος λέει καί σέ μᾶς: "πηγαίνετε καί πεῖτε στό λαό μου ὅτι θά μέ συναντήσουν στήν Ἐκκλησία... καί ἐκεῖ θά λάβουν τήν ἄφεση"»!